پديد آورندگان :
حجتي، كتايون دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست– اقتصاد محيط زيست، تهران،ايران , عابدي، زهرا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست– اقتصاد محيط زيست، تهران،ايران , رايگاني، بهزاد سازمان حفاظت محيط زيست - پژوهشكده محيط زيست و توسعه پايدار - گروه ارزيابي و مخاطرات محيط زيست ، تهران، ايران. , پناهي، مصطفي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست، تهران، ايران
كليدواژه :
حساسيت به فرسايش , فرسايش بادي , عضويت فازي , مدل‌منطقه اي
چكيده فارسي :
وسعت بسيار زياد مناطق خشك و فراواني پديده هاي گرد و غبار در كشور باعث شده است، شناسايي دقيق كانو هاي توليد گرد و غبار همواره يكي از اهداف اصلي پژوهشها در زمينه گرد و غبار به شمار آيد. هدف اصلي اين مطالعه شناسايي منبع طوفان گرد و غبار در استان البرز است.
روش بررسي: در اين پژوهش از شاخص حساسيت زمين در برابر فرسايش بادي (ILSWE) براي مكانيابي منابع توليد گرد و غبار استفاده شد. شاخص ILSWE از تركيب پنج فاكتور موثر در فرسايش بادي شامل فرسايشدهندگي اقليم، فرسايش پذيري خاك، سله خاك، پوشش گياهي و زبري سطح ايجاد شده است. براي محاسبه اين فاكتورها از نقشه هاي دما، بارش، سرعت باد، درصد شن، سيلت، رس، كربنات كلسيم، EVI و كاربري اراضي استفاده شد. بعد از محاسبه هريك از فاكتورها، با ضرب آنها در هم، شاخص ILSWE محاسبه شد. درنهايت با طبقهبندي اين شاخص در نرم افزار Arc GIS مناطق حساس شناسايي شد.
يافتهها: نقشه نهايي شاخص ILSWE نشان داد كه به طوركلي مناطق جنوبي استان البرز نسبت به ديگر نواحي، به فرسايش بادي حساستر هستند. نقشه طبقه بندي ILSWE نشان داد كه 5/34٪ از منطقه مورد مطالعه در كلاس خيلي كم، 8/26 ٪ در كلاس كم، 3/18٪ در كلاس متوسط، 6/12٪ در كلاس زياد و 8/7٪ در كلاس خيلي زياد حساسيت به فرسايش بادي قرار دارد. كلاس حساسيت زياد به عنوان كانون ايجاد گرد و غبار در نظر گرفته شد كه عمدتا در نواحي جنوبي استان البرز قرار دارد. اكثر نواحي كانون ايجاد گرد و غبار، اراضي باير هستند.
بحث و نتيجه گيري: با توجه به نتايج اين پژوهش، اراضي باير نقش مهمي در توليد گرد و غبار استان البرز دارند درنتيجه عمليات تثبيت خاك در اين نواحي براي كاهش گرد و غبار لازم است. به طور كلي نتايج اين پژهش نشان داد كه شاخص ILSWE، يك مدل منطقه اي مناسب جهت تعيين مناطق مستعد و كانون هاي توليد گرد و غبار است.
چكيده لاتين :
The vastness of arid areas and the abundance of dust storms in the country have made the accurate identification of dust production centers always one of the main goals of research in the field of dust. The primary objective of this study is dust storm source identification in Alborz Province
Material and Methodology: In this study, the Index of Land Susceptibility to Wind Erosion (ILSWE) was used to locate dust sources. The ILSWE was created by combining five influential wind erosion factors including climatic erosivity, soil erodibility, soil crust, vegetation cover & surface roughness. Temperature, precipitation, wind speed, sand percentage, silt, clay, calcium carbonate, EVI and land use maps were used to calculate these factors. After calculating each of the factors, by multiplying them together, the ILSWE index was calculated. Finally, by classifying this index in Arc GIS software, sensitive areas were identified.
Findings: The final map of ILSWE index showed that in general, the southern regions of Alborz province are more sensitive to wind erosion than other regions. The ILSWE classification map showed that 34.5% of the studied area falls within the very low class, 26.8% in the low class, 18.3% in the medium class, 12.6% in the high class and 7.8% in very high sensitivity to wind erosion class. Very high sensitivity class was considered as dust sources, which is mainly located in the southern parts of Alborz province. Most sources of dust are barren lands.
Discussion and Conclusion: According to the results of this study, barren lands have an important role in dust production in Alborz province; therefore soil stabilization operations in these areas are necessary to reduce dust. In general, the results of this study showed that the ILSWE index is a suitable regional model for determining susceptible areas and centers of dust production.
