تحليل جامعه شناختي اشعار احمد شاملو با استفاده از نظريه «عمل» پير بورديو

A Sociological Analysis of Ahmad Shamlou’s Poems Using Pierre Bourdieu’s Theory of “Practice”

رابطه جامعه و ادبيات دوسويه است؛ به طوري كه هريك بر ديگري اثر مي گذارد. بورديو در نظريه عمل به تعامل ادبيات و جامعه و تاثير متقابل آن دو بر يكديگر پرداخته است. در مقاله حاضر، با هدف تحليل جامعه شناختي اشعار احمد شاملو با استفاده از نظريه «عمل» پير بورديو، سه ركن منش، ميدان و كنش در تحليل اساس قرار داده شده تا طرز تفكر و نوع عملكرد اين شاعر نوپرداز معاصر روشن شود. نوع تحقيق در اين نوشته، ازحيث ماهيت و روش، توصيفي -تحليلي و براساس هدف، بنيادي -نظري است. يافته هاي تحقيق حاكي از آن است كه ذهنيت شاعر، كه برمبناي نوع تربيت فردي و اجتماعي در خانواده و جامعه شكل گرفته، منشي ثابت و پايدار است و با ذايقه (منش) خاصي كه دارد، در مواجهه با قدرت حاكم (ميدان)، به ميزان برخورداري از سرمايه هاي موجود، سبك زندگي را انتخاب مي كند و با توجه به جايگاهي (قطب استقلال) كه در آن قرار مي گيرد، در اثر تضاد ديالكتيكي (بين منش و ميدان)، موضعي سخت و به شدت منفي مي گيرد و كنش هاي متفاوتي نشان مي دهد كه برآيند آن سرودن اشعار سياسي اجتماعي و در مرتبه اعلي، نوآوري در زير ميدان توليد شعر فارسي است.

There is a two-way relationship between society and literature so that each one affects the other. In his theory of practice, Bourdieu deals with the interaction between literature and society and their mutual impact on each other. In the present article using Pierre Bourdieu’s theory of “practice”, three concepts of habitus, field, and action have been considered as the basis of analysis to provide a sociological investigation of Ahmad Shamlou’s poems and to clarify the way of thinking and type of action of this contemporary innovative poet. The research method in this study is descriptive-analytical in nature and fundamental-theoretical based on the purpose. The findings indicated that the poet’s habitus, which was based on the type of personal and social education in the family and society, was a fixed and stable habitus and with a special taste (habitus) in the face of the ruling power (field), to the extent that he had the available capital, he chose his lifestyle according to the position (pole of independence) in which he was located, due to the dialectical contradiction (between habitus and field), he chose a difficult and highly negative position. The poet performed different actions, the result of which was composing socio-political poems and, above all, innovating the sub-field of Persian poetry production.