پديد آورندگان :
جليليان، سميه دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه , سبحان اردكاني، سهيل دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , چراغي، مهرداد دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , منوري، مسعود دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - دانشكده علوم پايه - گروه محيطزيست , لرستاني، بهاره دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران - دانشكده منابع طبيعي و محيطزيست - گروه محيطزيست
كليدواژه :
دفن زباله , پسماند جامد , مكان‌يابي , تصميم‌گيري , سيستم اطلاعات جغرافيايي
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: انتخاب محل دفن پسماند جامد شهري به‌خاطر اهميتي كه در كنترل آلودگي‌هاي محيط‌زيستي و معضلات آن دارد از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. از آن‌جا كه، مكان‌يابي فرآيندي زمان‌بر و چندجانبه با دخالت پارامترهاي مختلف اقتصادي- اجتماعي و به‌ويژه محيط‌زيستي است، نيازمند استفاده از نظر خبرگان، منابع اطلاعاتي زياد و روش‌هاي چند معياره است. بنابراين، اين پژوهش با هدف پيشنهاد مناسب‌ترين محل دفن پسماندهاي جامد شهري كرمانشاه در سال 1398 انجام شد.
مواد و روش‌ها: در اين پژوهش توصيفي، با استفاده از روش وزن‌دهي سوارا (SWARA)، سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) و روش كوپراس (Copras) به‌عنوان يك روش تصميم‌گيري چندمعياره (MCDM) و همچنين، نظرسنجي از هفت نفر از متخصصان محيطزيست براي ارزيابي و امتيازدهي معيارهاي محيط‌زيستي و اقتصادي-اجتماعي منتخب شامل ارتفاع از سطح دريا، جهت جغرافيايي، شيب، فاصله از مناطق حفاظت شده، فاصله از زمين‌هاي كشاورزي، كاربري اراضي، شيب، فاصله از جاده، فاصله از فرودگاه، فاصله از خطوط ريلي و راه‌آهن، فاصله از خطوط انتقال نيرو، منابع آب سطحي و زيرزميني، فاصله از مراكز جمعيتي، فاصله از گسل، نوع پوشش گياهي و نوع خاك نسبت به شناسايي مناسب‌ترين محل دفن پسماندهاي جامد شهري كرمانشاه اقدام شد.
يافته‌ها: نتايج حاصل از روش سوارا نشان داد كه منابع آب، نوع خاك و فاصله از زمين‌هاي كشاورزي به‌ترتيب با وزن نهايي برابر با 0/300، 0/202 و 0/119 مهم‌ترين معيارها و شيب، فاصله از خطوط انتقال نيرو و فاصله از گسل نيز به‌ترتيب با وزن نهايي برابر با 0/020، 0/015 و 0/015 كم اهميت‌ترين معيارها در مكان‌يابي بوده‌اند. همچنين، نتايج روش كوپراس نشان داد كه نواحي جنوب غربي شهر به‌دليل ويژگي‌هايي از جمله دوري از مناطق مسكوني و زمين‌هاي كشاورزي و همچنين، برخورداري از شيب و جاده دسترسي مناسب از شرايط مناسب‌تري براي دفن پسماند جامد شهري برخوردار بودند. به‌طوري‌كه، سايت شاه‌ولي با مساحت تقريبي 90 هكتار براي 20 سال آينده به‌عنوان محل دفن پسماند جامد شهري كرمانشاه پيشنهاد شد.
نتيجه‌گيري: به‌طور كلي، نتايج مطالعه نشان داد كه استفاده از روش‌هاي سوارا و كوپراس با توجه به انعطاف‌پذيري بالا و دقت در ارائه نتايج مي‌تواند جايگزين مناسبي براي روش‌هاي معمول وزن‌دهي و رتبه‌بندي باشد و به‌تبع آن، مي‌توان گزينه نهايي پيشنهادي اين روش‌ها را با اطمينان براي استقرار دفن‌گاه پسماند جامد شهري انتخاب كرد. در نهايت، با توجه به اين‌كه امروزه انتخاب محل مناسب استقرار لندفيل از مهم‌ترين معضلات محيط‌زيستي كلان‌شهرها محسوب مي‌شود، نسبت به لحاظ كردن ساير معيارها همچون پارامترهاي جمعيت‌شناختي و از طرفي، كاربرد روش‌هاي جديدتر تصميم‌گيري چند معياره همچون آراس (ARAS) و مولتي مورا (MULTIMOORA) در مطالعه‌هاي مربوط به استقرار كاربري‌ها و به‌ويژه مكان‌يابي لندفيل توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
The selection of municipal solid waste landfills is significant because it controls environmental pollution and its problems. Since site selection is a time-consuming and multifaceted process involving various socio-economic and environmental parameters, it requires expert opinion, extensive information resources, and multi-criteria methods. Therefore, this study was carried out for landfill site selection of municipal solid waste of city of Kermanshah combining SWARA technique and Copras method using GIS in 2019.
Materials & Methods: In this descriptive study, the Copras method and SWARA technique were selected as multi-criterion decision-making methods (MCDM) were used. Also, the environmental and socio-economic criteria including height above sea level, geographical direction, slope, distance from the protected areas, distance from the agricultural areas, land use, distance from the road, distance from the airport, distance from railway lines, distance from transmission lines, surface and groundwater resources, distance from residential areas, distance from faults, type of vegetation and soil type were evaluated by seven environmental specialists.
Results: The results of the SWARA method showed that the water resources criterion with a final weight of 0.300 is the most important criterion. Also, the type of soil and the distance from agricultural lands with a final weight of 0.202 and 0.119, respectively are the others. While, slope, distance from transmission lines and distance from fault with final weights of 0.020, 0.015 and 0.015 were the least important criteria for site selection. Besides, the results of the Copras method showed that the southwestern areas of the city of Kermanshah had better conditions for disposal of municipal solid waste due to their characteristics such as distance from residential areas and agricultural lands, suitable slope, and proper road access. Thus, the "Shah Vali" site with an approximate area of 90 ha was suggested as a landfill for municipal solid waste in city of Kermanshah for the next 20 years.
Conclusion: In general, based on the results obtained, SWARA and Copras methods, due to their novelty, high flexibility, and accuracy in presenting the results, could be an excellent alternative to the other conventional weighting methods. Consequently, we can confident to their final proposed options, which have suitable characteristics of the landfill. Finally, given that landfill site selection is one of the most critical environmental issues in metropolitan areas, consider other criteria such as demographic parameters and the application of newer multi-criteria decision-making methods such as ARAS and MULTIMOORA in site selection studies are recommended.
