واكاوي روايي- تاريخي و تاريخ گذاري برخي از اخبار هجرت به حبشه بر مبناي تحليل شبكه اسناد و منبع اوليه

اخبار هجرت برخي از مسلمانان به حبشه از مهم‌ترين اخبار تاريخ صدر اسلام است كه در منابع متعددي نقل شده است. اين اخبار علاوه بر لزوم تحليل تاريخي، متني و سندي، نيازمند تاريخ‌گذاري با هدف رسيدن به زمان پيدايش و رواج آنها توسط راويان و نيز زمان راه يافتن آنها به منابع حديثي اوليه است. از آنجا كه موضوع هجرت برخي از مسلمانان به حبشه در صدر اسلام، يك مسئله تاريخي است كه در منابع روايي گزارش شده است، تحليل و بررسي آن نيز مي‌بايست به روش تركيبي رواييتاريخي انجام شود. در اين پژوهش كه به صورت تحليلي و به روش كتابخانه‌اي انجام گرفته، زمان پيدايش و رواج اخبار هجرت به حبشه با دو روش تاريخ‌گذاري مبتني بر تحليل شبكه اسناد و روش مبتني بر منبع حديثي اوليه، مورد بررسي قرار گرفته است. ترسيم شبكه اسناد بصري به روش ينبُل براي يافتن حلقه‌‌هاي مشترك اصلي و فرعي در اسناد اين اخبار و نيز بررسي منابع متقدم، نشان مي‌دهد كه منشأ پيدايش اين اخبار در قرن دوم يا نيمه اول قرن سوم قمري بوده و اين اخبار در آن زمان جعل شده و يا دست‌كم رواج پيدا كرده‌اند. علاوه بر آن، نتيجه اين پژوهش مشخص مي‌كند كه مطرح شدن برخي از موضوعات در اخبار هجرت به حبشه، با برخي از گزاره‌هاي تاريخي مانند زمان تشريع برخي از احكام، در تناقض است. اخبار هجرت برخي از مسلمانان به حبشه از مهم‌ترين اخبار تاريخ صدر اسلام است كه در منابع متعددي نقل شده است. اين اخبار علاوه بر لزوم تحليل تاريخي، متني و سندي، نيازمند تاريخ‌گذاري با هدف رسيدن به زمان پيدايش و رواج آنها توسط راويان و نيز زمان راه يافتن آنها به منابع حديثي اوليه است. از آنجا كه موضوع هجرت برخي از مسلمانان به حبشه در صدر اسلام، يك مسئله تاريخي است كه در منابع روايي گزارش شده است، تحليل و بررسي آن نيز مي‌بايست به روش تركيبي رواييتاريخي انجام شود. در اين پژوهش كه به صورت تحليلي و به روش كتابخانه‌اي انجام گرفته، زمان پيدايش و رواج اخبار هجرت به حبشه با دو روش تاريخ‌گذاري مبتني بر تحليل شبكه اسناد و روش مبتني بر منبع حديثي اوليه، مورد بررسي قرار گرفته است. ترسيم شبكه اسناد بصري به روش ينبُل براي يافتن حلقه‌‌هاي مشترك اصلي و فرعي در اسناد اين اخبار و نيز بررسي منابع متقدم، نشان مي‌دهد كه منشأ پيدايش اين اخبار در قرن دوم يا نيمه اول قرن سوم قمري بوده و اين اخبار در آن زمان جعل شده و يا دست‌كم رواج پيدا كرده‌اند. علاوه بر آن، نتيجه اين پژوهش مشخص مي‌كند كه مطرح شدن برخي از موضوعات در اخبار هجرت به حبشه، با برخي از گزاره‌هاي تاريخي مانند زمان تشريع برخي از احكام، در تناقض است.