تاملي بر سير تحول نماهاي دوپوسته در گذر زمان در معماري جهان اسلام ( مطالعه موردي: الگوي كالبدي و فضايي مشربيه)

نماهاي دوپوسته، الگوهاي كالبدي و فضايي در معماري جهان اسلام مي باشد. اين عناصر معماري كه در طول ساليان در نتيجه عقل تاريخي شكل گرفته، در هر منطقه بسته به اقليم، جغرافيا و فناوري هاي بومي جلوه هايي متفاوت داشته و نامي خاص و محلي پذيرفته است. از آنجا كه اصطلاح مشربيه يكي از اصطلاحات فراگير براي نماهاي دوپوسته در معماري گذشته بسياري از كشورهاي اسلامي مي باشد، اين مقاله به بررسي نماهاي دوپوسته از منظر الگوهاي معماري مشربيه مي پردازد. مشربيه در گذشته عموما به صورت صفحاتي مشبك در مقابل پنجرهاي اصلي نما و داراي قابليت هاي بسيار بوده است كه علاوه بر كنترل ميزان ورود نور و روشنايي، امكان كوران باد به داخل فضاها به دور از هرگونه اشرافيتي را فراهم مي آورده است. با گذر زمان و بروز شدن تكنولوژي و فناوري هاي جديد، اين الگوهاي بومي نيز در بسياري از مناطق جهان اسلام تغيير يافته و متناسب با نياز جديد استفاده كنندگان و كاربري هاي بنا، جلوه اي متفاوت به خود گرفته است. در اين پژوهش با بررسي ابعاد متفاوت عناصر كالبدي و فضايي مشربيه ها در جهان اسلام، به استخراج شاخص هاي طراحي اين گونه از نماهاي دوپوسته مي پردازد. سپس با تمركز بر نمونه هاي نماهاي دوپوسته در مصاديق معاصر؛ 10 نمونه از اين مصاديق مورد انتخاب قرار گرفته و مولفه هاي تاثير گذار در طراحي آنها از جمله؛ موقعيت، كاركرد، جنس، جذابيت هاي بصري و فناوري اجرا كه نقش موثري در خلق نماهاي دوپوسته معاصر داشته اند، مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. در نهايت با بررسي تطبيقي نمونه هاي گذشته و معاصر به استخراج احكام طراحي براي نماهاي دوپوسته مي پردازد. روش پژوهش در اين تحقيق كيفي و از نوع توصيفي تحليلي مي باشد. روش گردآوري اطلاعات اين جستار، به صورت اسناد كتابخانه اي است.