مطالعه‌ي روابط بين صفات ريخت‌شناسي و فيتوشيميايي توده‌هاي مرزه (Satureja hortensis L.)

تنوع ژنتيكي نياز بنيادي برنامه‌هاي به‌نژادي گياهان مي‌باشد و امكان توليد و پرورش گياهاني با شرايط مطلوب را فراهم مي‌سازد. مرزه با نام علمي .Satureja hortensis L از مهم‌ترين گياهان دارويي متعلق به خانواده‌ي نعناع مي‌باشد كه به‌صورت وحشي و زراعي وجود دارد. در اين پژوهش، تنوع ژنتيكي20 توده‌ي مرزه‌ي منشا گرفته از ايران و ساير كشورهاي جهان از نظر صفات ريخت‌شناسي، فيتوشيميايي و درصد اسانس بررسي شدند. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها تفاوت معني‌داري را بين صفات مورد بررسي به‌جز تعداد و وزن خشك گل و فلاونوئيد در دو طول موج 300 و 330 نانومتر نشان داد. نتايج بررسي ريخت‌شناسي توده‌ها نشان داد كه صفات تعداد ميانگره (11.03)، تعداد شاخه (18.58)، وزن هزار دانه (925.97 ميلي‌گرم) توده‌ي ازبكستان بيشترين مقدار بود و بيشترين ميزان تعداد گل (26.34) و وزن تر گل (26.14 ميلي‌گرم) در توده‌ي بلغارستان مشاهده شد هم‌چنين بيشترين درصد اسانس (2.36 درصد) از توده‌ي كرج به‌دست آمد. برآورد ضرايب همبستگي بين صفات نشان داد كه بيشترين ضريب همبستگي بين وزن تر اندام هوايي و وزن تر گل (0.97 ميلي‌گرم) مشاهده شد. هم‌چنين تجزيه خوشه‌اي بر اساس فاصله‌ي اقليدسي، توده‌هاي مورد بررسي را در چهار گروه اصلي طبقه‌بندي نمود. نتايج تجزيه‌ي اسانس نشان داد كه توده‌ي كرج بيشترين ميزان Delta3carene (14.07 درصد) و Carvacrol (به‌ترتيب 14.07 و 28.99 درصد) را داشت و توده‌ي بلغارستان بيشترين ميزان ɣTerpinene و Borneol را نشان داد (به‌ترتيب 76.21 و 0.81 درصد). نتايج تجزيه‌ي خوشه‌اي توده‌هاي مرزه براساس تركيبات اسانس نيز توده‌هاي مرزه را در پنج گروه قرار داد. براساس نتايج اين پژوهش، تنوع ژنتيكي قابل توجهي بين توده‌هاي مرزه موجود در ايران و ساير كشورها وجود دارد.