جنگ چالدران: خوانشي ژئوپليتيكي

در سده شانزدهم ميلادي، شاه اسماعيل اول، وحدت ملي ايران را دوباره احيا و هويت ايراني را بر پايه شيعه دوازده امامي پي‌ريزي كرد. در اين ميان، رقابت ژئوپوليتيكي ايرانيعثمانيِ در آسياي باختري با رقابت ژئوكالچرال شيعيسني، همنهشت شد. بنيان‌گذاري ايران صفوي تاثيري ژرف بر ديگر جوامع شيعه گذاشت. در بهار ۱۵۱۰م، ايران اما از شورشيان شيعه ترك‌زبان در آناتولي پشتيباني نكرد. سلطان سليم اول، چهار سال پس از سركوب شورشي، به ايران تاخت و شاه اسماعيل را در نبرد چالدران شكست داد. نوشته‌هاي بسياري درباره جنگ چالداران چاپ شده است اما كمتر به فاكتورهاي ژئوپوليتيكي، ژئوكالچرال و ژئواكونوميك پرداخته شده است. كدامين فاكتورهاي بنيادين در شكل‌گيري نبرد چالداران نقش داشت؟ نوشته حاضر نشان مي‌دهد نبود خواست و يا توانايي شاه اسماعيل در پشتيباني از جنبش تركان شيعه آسياي صغير به شكست ارتش ايران و از دست رفتن هميشگي كردستان سوريه و تركيه مدرن انجاميد.