بررسي «من» و «منِ اجتماعي» در هويت زنان بخش پهلواني شاهنامۀ فردوسي

هويت، تصويري ذهني جهت شناخت است و مي‌‌توان آن را در ويژگي‌‌هايي كه به هر فرد تشخّص مي‌‌دهند، يافت. بررسي هويت زنان موضوع كنكاش پژوهشگران مختلفي بوده است. شاهنامۀ فردوسي از اين رو كه دربردارندۀ بخش عمده‌اي از ميراث فرهنگي و اجتماعي ايرانيان است، منبع مناسبي براي بررسي هويت زنان است. متن پژوهش شاهنامۀ فردوسي تصحيح جلال خالقي مطلق است. روش تحقيق، كيفي و فنّ مورد استفاده، تحليل محتوا و چارچوب تحقيق، مدل مفهومي است. از دو مفهوم بنيادي «من» و «منِ اجتماعي» براي تحليل كنش‌‌هاي زنان در شاهنامه استفاده شده است. اين پژوهش نشان مي‌‌دهد كه هويت‌يابي زنان در شاهنامه، نتيجۀ برتري «من» در خودشان است. در كنش‌‌هاي تمام شخصيت‌‌هاي مورد مطالعه جز سيندخت، من از منِ اجتماعي آشكارتر است. آنجا كه بحث انتخاب يا تصميم‌گيري است، كنش‌‌هايي از زنان سرمي‌‌زند كه چه‌بسا در همان لحظه از تفاوت آن آگاه نيستند و وقتي خلاف هنجارها و انتظارات جامعه رفتار مي‌‌كنند، «من» آشكار مي‌‌شود. بروز همين كنش‌‌‌‌هاي متفاوت و هنجارشكني‌‌هاست كه باعث تشخص و فرديت آنان مي‌‌شود. جسارت در عشق، شجاعت، جنگاوري، خردمندي و سياست از ويژگي‌‌هاي هويت‌بخشِ زنان در بخش پهلواني شاهنامۀ فردوسي به‌شمارمي‌رود.