كارايي فني مصرف آب در زيربخش زراعت ايران با استفاده از مدل ناپارامتريك تصادفي فراگير داده‌ها

از مهم‌ترين ابزارهاي اقتصادي در ارتقاء بخش كشاورزي، استفاده بهينه از ميزان نهاده‌ها به ويژه نهاده آب مي‌باشد. كمبود آب و هزينه‌هاي سنگين تأمين آن، افزايش كارآيي و ارزش مصرف آب را به يكي از مهم‌ترين هدف‌هاي ملي مطرح نموده است. لذا اين پژوهش با هدف بررسي كارآيي مصرف آب در زيربخش زراعت كشور صورت گرفته است. بدين منظور، از مدل ناپارامتريك تصادفي فراگير داده‌ها (StoNED) استفاده شده است. داده‌هاي پژوهش شامل توليد ناخالص محصولات زراعي آبي، ميزان مصرف آب، نيروي كار و نهاده‌هاي واسطه در زيربخش زراعت 30 استان كشور طي سال‌هاي 1394 1384 مي‌باشند كه از سايت وزارت جهاد كشاورزي جمع‌آوري شده است. بر اساس نتايج به دست آمده، ميانگين كارايي كل نهاده‌هاي توليدي در زيربخش زراعت، برابر با 93/36 درصد و ميانگين كارآيي آب آبياري طي دوره مورد بررسي در اين زيربخش برابر با 83/02 درصد بوده است (ميانگين دوره‌اي). كارآيي آب آبياري در تمام سال‌هاي مورد بررسي، كمتر از كارآيي كل نهاده‌هاي توليد بوده است. بنابراين با توجه به پايين بودن كارايي مصرف نهاده آب نسبت به ديگر نهاده‌هاي مصرفي، پيشنهاد مي‌شود، كلاس‌هاي ترويجي در راستاي آگاه سازي كشاورزان جهت استفاده درست و بهينه اين نهاده صورت گيرد. همچنين نتايج اين پژوهش نشان داده است كه ميانگين كارآيي آب استان‌هاي كشور در زيربخش زراعت برابر با 83/14 درصد بوده است (ميانگين مقطعي) كه استان‌هاي گيلان و قم به‌ترتيب بيشترين (87/76 درصد) و كمترين (85/81 درصد) ميزان كارايي آب را طي دوره مورد بررسي داشته‌اند. لذا در راستاي بهبود كارايي مصرف آب، پيشنهاد مي­شود كه در برنامه‌ريزي‌ كشت استان­هاي  با كارايي پايين آب شامل قم، ايلام، خراسان جنوبي، اردبيل، هرمزگان، سيستان و بلوچستان، بوشهر، كردستان، سمنان و خراسان شمالي، اقداماتي هم‌چون بهبود سيستم آبياري محصولات زراعي و اصلاح الگوي كشت به سمت كشت محصولات كم‌آب‌بر و بهينه­سازي آن انجام گيرد.