بررسي نقش اَعراضِ نفساني در پايداريِ سلامت يا ايجاد بيماري

هدف: اَعراض نفساني يا رويدادهاي رواني، يكي از اصول ستّه ضروريه به ‌شمار مي‌رود. اين عامل، آثار بسيار سريع، شديد و قدرتمندي بر جسم انسان پديد مي‌آورد. درواقع، مهم‌ترين عاملي كه موجبِ پايداريِ سلامت شده يا به ايجاد بيماري مي‌انجامد، وساطت ارواحي است كه در ناحيه بخارگونه، بسيار لطيف و سيّال اخلاط به‌وجود‌آمده، قوا و افعال را به ‌سرعت تمام تحت‌ تأثير قرار مي‌دهند. روش ها: در اين پژوهش، علاوه ‌بر بررسيِ آخرين مقالاتِ مرتبط با موضوعِ نَفْس و اَعراض نفساني، منابع مرتبط با محتواي تحقيق از ديدگاه دانشمنداني نظير محمدبن زكرياي رازي (251هـ. ق، 313هـ. ق)، علي ‌بن عباس ‌اهوازي (318هـ. ق، 384هـ. ق)، بوعلي سينا (370هـ. ق، 427هـ. ق) و سيد اسماعيل جرجاني(531-434 ق) بررسي شده است؛ بنابراين در پژوهش حاضر، واژگان مربوط به اعراض نفساني از اُمَّهات كُتب مؤلّفان يادشده (الحاوي، طبّ روحاني، كامل‌الصناعه‌الطبيعه، قانون في‌الطب، ذخيره خوارزمشاهي و برخي از كتاب‌ها و وب‌گاه‌هاي معتبر) جست‌وجو شده است.يافته ها: امروزه نَفْس، اَعراض نفساني، تزكيه نَفْس و نقش آن‌ها در سلامت و بيماري مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. زكرياي رازي كتاب مستقلي به ‌نام طب روحاني را به رشته تحرير درآورده و علي ‌بن عباس اهوازي نيز در كامل‌الصناعه‌الطبيعه به همه شاخه‌هاي پزشكي پرداخته است. همچنين كتاب القانون في‌الطب، منظم ترين و روشمندترين كتابي است كه درباره پزشكي مزاجي تأليف شده و ذخيره خوارزمشاهي هم يك كتاب جامع پزشكي است كه اَعراض نفساني از مهم‌ترين اركان آن محسوب مي‌شود. نتيجه گيري: درحقيقت، دانشمندان طب ايراني، هريك به ‌نحوي اَعراض نفساني را مورد توجه ويژه قرار داده، تدبير اين اَعراض را جهت حفظ و ارتقاي سلامت روح و جسم ضروري دانسته‌اند. از آنجا كه رويدادهاي رواني از ارزشمندترين مباحث اسباب تندرستي و بيماري است، لازم است با دور داشتن بيمار از اعراض نفساني به تقويت قواي او پرداخت. همچنان ‌كه اعراض نفساني دارو را از اثرگذاري باز‌مي‌دارد، مزاج انسان به‌ شدت از حالات روحي و رواني تأثير مي‌پذيرد.