تنوع زيستي زنبورهاي گال زاي بلوط (Hymenoptera: Cynipidae) در جنگل هاي بلوط سردشت، آذربايجان غربي

Biodiversity of oak gall wasps (Hymenoptera: Cynipidae) in oak forests of Sardasht, West-Azerbaijan

زنبورهاي گال­ زاي بلوط در ميان زنجيره ­هاي غذايي در اكوسيستم جنگلي زاگرس وابستگي زيادي به اين درختان دارند. زنبورهاي گال­ زاي زير­خانواده Cynipinae با دارا بودن 1380 گونه، مسبب ايجاد جذاب­ترين گال­ هاي گياهي با ساختاري بسيار پيچيده در دنيا هستند. در اين پژوهش به­ منظور بررسي پراكنش و تنوع گونه ­اي زنبورهاي گال­ زاي بلوط، نمونه ­برداري از گال­ ها با توجه به جمع­ آوري نسل جنسي و غيرجنسي زنبورهاي گال­ زاي بلوط به­ ترتيب در ارديبهشت و مهرماه سال 1398 انجام شد. گال­ هاي جمع ­آوري شده از مناطق قاسم ­رش، شلماش و كاني­ رش در داخل پاكت­ هاي كاغذي به آزمايشگاه منتقل شدند. از هر نوع گال 50 عدد به­ طور مجزا جمع ­آوري و در ظروف پرورش كه با تور بسته و امكان تهويه مناسب هم داشت، قرار داده شد. حشرات خارج شده از گال­ ها بر اساس خانواده، جنس و گونه شناسايي شدند. شاخص­ هاي تنوع و يكنواختي شانن و سيمسون و همچنين غناي گونه ­اي نيز محاسبه شدند. در اين بررسي تعداد 22گونه زنبور گال­زا متعلق به جنس­ هاي Andricus، Chilaspis، Cynips و Neuroterus (5 گونه نسل جنسي در بهار و 17 گونه نسل غيرجنسي در تابستان-پاييز) شناسايي شدند. از مناطق قاسم­ رش، شلماش و كاني­ رش به ­ترتيب 18، 14 و 15 گونه زنبور گال­ زاي بلوط جمع ­آوري شد. بيشترين فراواني در تمامي مناطق مربوط به گونه Neuroterus numismalis بود. بيشترين غناي گونه­ اي زنبورهاي گال­ زاي بلوط در منطقه قاسم ­رش به ثبت رسيد. شاخص ­هاي تنوع گونه ­اي و يكنواختي محاسبه شده در تمامي مناطق يكسان و از اختلاف معني­ داري برخوردار نبودند.

Oak gall wasps among food chains in the Zagros forest ecosystem are highly dependent on these trees. The gall wasps of the Cynipinae subfamily with 1380 species create the most attractive herbaceous plant galls with a very complex structure in the world. In this study, the distribution and diversity of oak gall wasps species, the samplings of oak gall wasps species based on the sexual and asexual generations were carried out in May and October of the year 2019, respectively. The collected gall wasps from Ghasem-rash, Shalmash, and Kani-rash regions were transferred to the laboratory by paper envelopes. 50 galls of each type were collected separately and placed in breeding containers that were closed with a net and could be properly ventilated. Shannon and Simpson diversity and uniformity indices as well as species richness were also calculated. In this study, 22 species of gall wasps, belonging to the genera Andricus, Chilaspis, Cynips, and Neuroterus (5 species of sexual offspring in spring and 17 species of asexual offspring in summer-autumn) were identified. The number of 18, 14, and 15 oak gall wasps species were collected from Ghasem-rash, Shalmash, and Kani-rash, respectively. Neuroterus numismalis was the most abundant in all regions. The highest species richness of the oak gall wasps species was recorded in Ghasem-rash. The calculated indices of species diversity and uniformity were the same in all regions and did not have significant differences.