سنجش داده هاي تاريخي قرن هشتم هجري در ديوان حافظ شيرازي با منابع تاريخي

Evaluation of the Historical Information on Eighth Century A.H in Hafiz’s Divan regarding Historical Resources

پديده ها و رويدادهاي اجتماعي و تاريخي در هر دوره اگر موضوعيت داشته باشند دامنه ي آن به متون ادبي آن دوره نيز كشانيده مي شود. ديوان حافظ شيرازي نمونه بارزي از نزديكيادبيات با برخي از مسايل تاريخي و اجتماعي عصر وي، مي باشد. شناخت داده هاي تاريخي موجود در ديوان حافظ؛ افزون بر شناخت بيشتر شعر و روزگار او، مي تواند ميزان همپوشي و قرابت داده هاي تاريخي ديوان حافظ را با منابع تاريخي اين دوره روشن نمايد. از اين رو اين جستار با روشي توصيفي تحليلي و استعانت ممكن از نظريه ساختارگرايانه تكويني گلدمن، به دنبال پاسخ گويي به اين سوالات است كه داده هاي تاريخي قرن هشتم در ديوان حافظ چه نسبتي با منابع تاريخي اين دوره داشته و حافظ در وارد نمودن آن در ديوانش به چه ميزان توفيق يافته است؟ يافته ها بيانگر آن است كه حافظ با آگاهي، تاريخ نگري و تحليل بالايي كه از مسايل تاريخي و اجتماعي داشته،برخي از مضامين و رويدادهاي اجتماعي وتاريخي عصر خود را، به شكلي موجز و با مكانيزم هاي ادبي در شعرش وارد نموده است. به طوري كه يكي از رازهاي جاودانگي و هنري ديوان وي، ارايه تحليل هاي دقيق، ظريف و تيزبينانه، در مواجهه با وقايع و پديده هاي تاريخي و اجتماعيروزگارشاست. قرابت و همپوشي برخي از داده هاي تاريخي و اجتماعي شعر حافظ با وقايع و منابع تاريخي زمانه وي، به گونه ايست كه محققان مي توانند به مثابه فكتي تاريخي از آن، در امر تاريخ نگاري، بهره مند شوند.

Social and historical phenomena and events of each period, if they are original, their scope will be extended to the literary texts of that period.Hafez Shirazi's Divan is a clear example of literature and some historical and social issues. Recognition of historical data in Hafez's court; In addition to knowing more about his poetry and times, he can clarify the degree of overlap and similarity of the historical data of Hafez's divan with the historical sources of this period. Therefore, this paper, with a descriptive-analytical method and possible use of Goldmann's structuralist theory of genetic, seeks to answer the questions of how the historical data of the eighth century in Hafez's divan relate to the historical sources of this period. To what extent has he succeeded in including it in his court?The findings indicate that Hafez, with his high awareness, historiography and analysis of political and historical issues, has included some of the political and historical themes and events of his time in a concise manner and with literary mechanisms in his poetry. . So that one of the secrets of immortality and art of his divan is to provide accurate, delicate and insightful analysis in the face of historical events and happenings of his time. The similarity and overlap of some historical data of Hafez's poetry with the historical events and sources of his time is such that researchers can use it as a historical fact in historiography.