ارزيابي اجراي برنامه«مدارس مروج سلامت» در ناحيه يك آموزش و پرورش شهر اهواز: يك مطالعه‌ي كيفي

زمينه و هدف: رشد روز افزون توجه به سلامتي دانش آموزان، سازمان بهداشت جهاني را بر آن داشت تا در چند دهه اخير به توسعه‌ي طرح‌هاي سلامت مدرسه محور اقدام نمايد. مهم ترين طرحي كه با استقبال جهاني روبرو شده و در ايران هم نزديك به يك دهه است كه با همكاري وزارتخانه‌هاي بهداشت و آموزش و پرورش در حال اجراست، برنامه‌ي »مدرسه مروج سلامت « مي‌باشد. اين پژوهش با هدف ارزيابي اجراي برنامه‌ي مذكور در ناحيه يك آموزش و پرورش شهر اهواز انجام شد. روش بررسي: اين مطالعه از نوع پژوهش كيفي بود. اطلاعات با روش مصاحبه‌ي نيمه‌ساختارمند جمع‌آوري شد. جامعه‌ي پژوهش را كارشناسان بهداشت مدارس معاونت بهداشت و مركز بهداشت غرب و ناحيه يك آموزش و پرورش اهواز، مديران و كارشناسان بهداشت مقيم در مدارس مروج سلامت تشكيل دادند(۲۲ نفر). نمونه‌گيري به‌صورت هدفمند و مصاحبه‌ها تا زمان عدم دستيابي به داده‌ي جديد ادامه يافت. تحليل داده‌ها با روش تحليل محتوا انجام شد. يافته‌ها: اغلب اجزاي برنامه‌ي »مدارس مروج سلامت « در سطح آموزش و پرورش ناحيه يك اهواز به شكل مطلوب اجرا نشده است. موانع عمده‌ي اين برنامه در قالب ۵ موضوع اصلي و۴۷ موضوع فرعي طبقه بندي شد. موضوعات اصلي شامل ضعف در توليت، سياست‌گذاري و قوانين؛ ضعف انگيزشي، نگرشي و آگاهي مديران و كارشناسان؛ ضعف در منابع و زيرساخت‌ها؛ ضعف در اجراي برنامه؛ و نظام ارزشيابي نامناسب بود. بر اساس يافته‌ها، از مهم‌ترين دلايل اجراي ناموفق اين طرح: نبود شفافيت وظايف بين معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكي و سازمان آموزش و پرورش، نارضايتي شغلي كارشناسان بهداشت در مدارس، اولويت نداشتن اجراي برنامه از سوي آموزش و پرورش، تخصيص ناكافي بودجه مصوب، نبود همكاري بين بخشي در سطح سازمان‌هاي متولي و سهل انگاري در ارزيابي برنامه مي‌باشند. نتيجه‌گيري: عمده‌ترين چالش در برنامه‌ي »مدارس مروج سلامت «، وجود موانع اجرايي است كه استقرار اين برنامه را نسبتاً غيراثربخش نموده است. تعامل جدي و متعهدانه متوليان دو وزارت ذيربط و حوزه‌هاي استاني و شهرستاني متناظر آنها، مي‌تواند زمينه‌ي اجرا و استقرار اين برنامه‌ي ارزشمند را فراهم آورد. بازنگري در ساختار و تشكيلات اجرايي اين برنامه نيز ضروري است.