نقش ايرانيان يهودي در كشف و فروش آثار عتيقه در دورۀ قاجار

تمدن كهن ايران شاه‌كارهاي هنري بي‌نظيري به جهان عرضه كرده‌است. ارزش و اهميت اين شاه‌كارها و آزمندي سوداگران موجب شده‌است كه اين آثار پيوسته موردتعرض و دستبرد قرار گيرند. با ورود كاوش‌گران غربي، آثار باستاني ايران به‌صورت روشمند كشف شد و به بازارهاي ديگر كشورها راه يافت. درپي افزايش حضور اروپاييان، خريدوفروش «عتيقه‌جات»، كاوش‌هاي غيرقانوني، و ساخت آثار عتيقۀ بدلي در ايران رونق گرفت. ايرانيان يهودي نيز در اين بازار وارد شدند. حضور ايشان در كشف و فروش آثار عتيقه، جنبه‌هاي مثبت و منفي زيادي داشت.هدف: بررسي وجوه مختلف نقش ايرانيان يهودي در كشف و فروش آثار تاريخي دورۀ قاجار.روش / رويكرد پژوهش: رويكرد مقالۀ حاضر «كيفي»[1] و «توصيفي–تحليلي»[2] است و داده‌ها به‌روش «اسنادي»[3] و برپايۀ منابع «كتاب‌خانه‌اي»[4] گردآوري شده‌اند.يافته‌ها و نتيجه‌گيري: بسياري آثار تاريخي ايران را اروپائيان از ايران خارج كردند. آن‌ها در دورۀ قاجار از افراد دوره‌گرد استفاده كردند و عتيقه‌هاي موجود در خانه‌ها را به‌واسطۀ ايشان خريدند. فعاليت در اين حوزه به‌حدي سودآور بود كه گروهي از يهوديان به‌صورت انحصاري به حفاري غيررسمي يا خريدوفروش آثار عتيقه ‌پرداختند و از اين راه امرارمعاش مي‌كردند. كشف و خريدوفروش آثار عتيقه در دورۀ قاجار به يهوديان منحصر نبود و ساير ايرانيان نيز به آن مي پرداختند.