تبيين منظومه فكري و تمدّني امام علي(ع) در اِعمال آموزه امت اسلامي از منظر نهج‌البلاغه

تبيين مفهوم و نقش امت براساس مجموعه فرمايشات علمي و سيره عملي امام علي(ع) در فرآيند ساخت تمدن اسلامي، نقطه عزيمت اين نوشتار است تا وانمايد كه اين نظريه چه ظرفيت‌هايي در باروري تمدن‌سازي دارد. سؤال پژوهش اين است كه امام علي(ع) براي احياي مفهوم امت اسلامي چه رفتارهايي داشتند و چه ديدگاه‌هايي را تبيين نمودند؟ اين پژوهش با روش توصيفيتحليلي بر آن است تا اين فرضيه را بررسي كند كه ايده امت‌گرايي امام علي(ع) ناشي از اصول ثابت ديدگاه وحدت‌گرايانه و سيره آن حضرت بود كه پيامد آن ارائه گفتمان نوين تمدني در گستره جهاني و انساني و فرامنطقه‌اي، فراقبيله‌اي و فرانژادي مي‌باشد. كاركردهاي تمدني آموزه امت در اين مقطع تاريخي را نبايد در ظواهر تمدني جستجو كرد بلكه مربوط به ساحت كلان و بنيان انديشه متعالي و روح حاكم بر مباني نظام‌سازي سياسي، فرهنگي و اجتماعي تمدن‌سازي علوي مي‌باشد.نتايج نشان مي‌دهد انكار و مخالفت با مرزبندي‌هاي عقل قبيله‌اي، رسوم عصبيت اشرافيت جاهلي، قومي و نژادي، تلاش براي پي‌ريزي حفظ عقيده مشترك و پياده كردن نشانه هاي شريعت و حدود آيين‌ همگاني اسلام، ايجاد وحدت و انسجام اجتماعي، حفظ ميراث فرهنگي و تمدني همه انبيا، همزيستي همه اقوام و نژادهاي گوناگون مسلمان، همسويي با آداب و سنن پسنديده اقوام و ملل و محبت نسبت به آحاد امت از سوي رهبر و امام الهي از ظرفيت‌هاي اثرگذار در نظام اجتماعي، سياسي و فرهنگي تمدن‌سازي اسلامي است. امام علي(ع) در عمل تمامي امكانات و تلاش خود را براي همسازگري امت به‌كار گرفت تا گفتمان خود را جامه عمل بپوشاند.