ضريب تغييرات ساخت و رفتار تراوش گسيلنده‌هاي سفالي با هدف كاربرد آن‌ها در آبياري زيرسطحي

موسسه آب و توسعه پايدار فلات در طول سه دهه گذشته اقدام به توليد گسيلنده هاي سفالي نموده و سامانه مذكور را به‌صورت نمايشي در سطوح كوچك در چند منطقه از استان كرمان در باغات پسته به اجرا گذاشته است. با توجه به اينكه مشخصات هيدروليكي گسيلنده هاي بكار برده شده در باغات نامشخص و مدت‌زمان كاركرد آن نيز نامشخص مي باشد، لذا ارزيابي عملكرد گسيلنده‌هاي مورداستفاده در باغات مذكور غيرممكن مي باشد. به منظور بررسي و ارزيابي عملكرد هيدروليكي گسيلنده ها از نقطه‌نظر ضريب تغييرات ساخت و همچنين تغييرات مقدار تراوش در شرايط آزمايشگاهي تعداد 400 عدد گسيلنده سفالي در موسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي كرج مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي ضريب تغييرات ساخت، گسيلنده ها به دسته هاي 20 تايي گروه‌بندي‌شدند و هريك از گروه ها در فشار هيدرو استاتيك ثابت 75.1 متر با استفاده از آب با كيفيت 83.0 دسي زيمنس بر متر مورد آزمون قرار گرفتند. نتايج حاصل از اندازه گيري ها نشان داد كه مقادير ضريب تغييرات ساخت دسته هاي 20 تايي مورد آزمون ، در حدفاصل 23 الي 73 درصد بودند كه از حد 20 درصد اعلام شده استاندارد ASAE  بيشتر بود و غيرقابل‌قبول تشخيص داده شدبه منظور بررسي تداوم تراوش در طول زمان، تغييرات آبدهي گروه هاي 7 تايي گسيلنده در سه فشار هيدرو استاتيك 5.0، 1 و 2 متر مورد آزمون قرار گرفت. اندازه گيري تراوش از گسيلنده هاي سفالي به مدت 1000 ساعت نشان داد كه با عبور آب از تخلخل موجود در بدنه اين نوع گسيلنده ها، املاح محلول در آب به‌مرورزمان در محيط متخلخل بدنه سفال رسوب مي كند و باعث گرفتگي مي شود. متوسط حداكثر تراوش اوليه گسيلنده ها در دسته هاي 7 تايي در فشار هاي هيدرو استاتيك 5.0، 1 و 2 متر به ترتيب 53.1، 57.2و 78.4 ليتر در ساعت در متر بود و پس از گذشت 1000 ساعت آزمون پيوسته، مقادير تراوش انتهايي به ترتيب 93.0، 48.1 و 29.1 ليتر در ساعت در متر رسيد. مقادير نزولي تراوش نشان داد كه املاح محلول در آب به ‌مرور زمان در خلل و فرج موجود در بدنه گسيلنده رسوب مي كند و باعث كاهش آبگذري گسيلنده مي شود. با توجه به كاهش آبگذري گسيلنده، امكان استفاده پايدار از آن‌ها براي تأمين آب موردنياز گياه زراعي/باغي در درازمدت، مقدور نمي باشد.