زمين‌اسطوره، ديرينه‌زيستي‌ زمين و رخدادهاي كاتاستروفيك (مورد مطالعه: درياچه زريبار)

Geomythology, paleoenvironment and catastrophic events: a case study of Zaribar Lake

زمين­ اسطوره­ شناسي مطالعه علمي سنت ­هاي شفاهي فرهنگ­ هاي عصر باستان براي توضيح برخي پديده ­هاي اسرارآميز و شناخت رخدادهاي زمين­ شناسي همچون آتشفشان ها، زمين­لرزه ­ها، ابرسيلاب ها، تغييرات آب ­و­هوايي و غيره است. زمين­ شناسي نيز در تلاش براي شناخت برخي از رخدادهاي كاتاستروفيك گذشته از طريق تفسير اسطوره ­ها است كه تنها و مهمترين سند تاريخ بشري عصر باستان است. هدف اين پژوهش تحليل زمين­ اسطوره زيرآب رفتن استقرارگاه هاي واقع در دشت مريوان در عهد باستان به دليل عقوبت گناهان و ايجاد درياچه زريبار است. زمين­افسانه­ اي كه شبيه به توفان نوح در كتاب مقدس اما در مقياس كوچك و محلي است. روايت ­هاي اسطوره­ اي توفان نوح در اساطير سامي، «اوت-نپيشتيم» در اساطير بابلي، توفان دوكاليون در اساطير يوناني، ورجمكرد در اسطوره ­هاي ايراني و غيره حاكي از فراگير بودن روايت توفان در سطح جهان دارد. جهان شمولي اين روايت حاكي از رخداد زمين­ شناختي بزرگ در سطح جهان در يك مقطع زماني يكسان است. احتمالا توفان به دليل بارش هاي زياد هولوسن مياني در بيشتر مناطق دنيا رخ­داده و سبب بالاآمدن آب دريا­ها، درياچه­ ها و رودخانه ­ها، بويژه درخاورميانه با داشتن استقرارگاه هاي پرتراكم جمعيتي شده است. درياچه زريبار داخل چاله­ گرابني مريوان تحت تاثير حركات تراكششي دو گسل زاگرس و چناره و گسل هاي ريدل حاصله از آنها احتمالا در پليو-پلئيستوسن بوجود آمده است و بيش از 80 كيلومتر مربع وسعت دارد. احتمالا با افزايش بارش ها در هولوسن مياني وسعت درياچه به بيش از 60 كيلومتر مربع مي­ رسيده و استقرارگاه هاي واقع در دشت مريوان را زير آب برده است. مطالعات ديرينه ­اقليم متعدد نيز از افزايش بارش ها در اين مقطع حكايت داشته و اسطوره را توجيه مي­ نمايد. اين اسطوره مي­ تواند به عنوان هشداري براي وضعيت كنوني دشت مريوان باشد كه بخش زيادي از آن را ساختمان هاي مسكوني در بر گرفته است. نتايج نهايي نشان مي­دهد كه زمين ­اسطوره ­هاي محلي روايت­ هاي علمي ارزشمندي از شرايط ديرينه­ زمين در دوران باستان بوده و مي­ تواند به مثابه پيش ­فرض هاي قوي براي مطالعات ديرينه ­زيستي جوامع انساني ملاحظه شوند.

Geomythology is the scientific study of the oral traditions of ancient cultures to explain some mysterious phenomena and to understand geological events such as volcanoes, earthquakes, megafloods, and climate change. Geology is also trying to identify some of the past catastrophic events through the interpretation of myths. The purpose of this research is to analyze the legend of the submerged city of Marivan in ancient times. The legend is similar to Noah's storm in the Bible, but on a local scale. Noah's storm in the Sami mythology, "Ut-Napishtim" in the Babylonian mythology, Ducalion’s Storm in the Greek mythology, and the Var-Jamkard in Iranian mythology. The universality of this narrative shows a major geological event around the world at the same time. Storms are likely to occur in most parts of the world due to heavy rainfall in the Middle Holocene, causing seas and lakes to rise, especially in the Middle East, with crowded settlements. Zaribar Lake, located in Located inside the structural depression (Graben) of Marivan, has created by the traction of the two main faults in the region includes the Zagros and the Chenareh faults, and also their second and third degree Riddle faults. With increasing rainfall in the Middle Holocene, the lake is likely to reach more than 60 square kilometers and submerged settlements in the Marivan Plain. Numerous studies of the region's Paleoclimate have also shown an increase in precipitation at this time and justify the myth.