تبيين نحوۀ تأثير نفس بر بدن با رويكرد فلسفۀ ملاصدرا

Mulla Sadra’s View on The Explanation of the Way the Soul Influences the Body

مسئلۀ ارتباط نفس مجرد با بدن مادي همواره مسئله اي غامض و مورد اختلاف فلاسفۀ اسلامي و غربي بوده است. ملاصدرا با تكيه بر مباني فلسفي خود ارتباط نفس و بدن را متفاوت از فلاسفۀ پيشين و به شيوۀ بديعي بيان كرده است. انديشمندان پساملاصدرا تبيين هاي متعددي از ديدگاه وي در باب ارتباط نفس و بدن ارائه داده اند. هدف در نوشتار حاضر اين است كه تبيين ديدگاه ملاصدرا از منظر جديدي پردازش و توضيح داده شود تا در روشنتر شدن و فهم بهتر آن مؤثر واقع شود. بدين منظور تلاش شده است به اين پرسش پاسخ داده شود كه آيا از طريق تبيين چگونگي تأثير نفس بر بدن ميتوان فهم بهتر و روشن تري از تبيين ملاصدرا نسبت به تعامل و ارتباط نفس و بدن يافت؟ نتايج تحقيق گواه بر اين است كه از نظر صدرا بدن همان نفس است و نفس، بدون هيچ مشكلي، ميتواند بدن را تدبير كند و بدن از آن متأثر شود، زيرا انسان از نشئات مختلف حسي، خيالي و عقلي برخوردار است و براي هر نشئه بدن متناسب با آن وجود دارد كه از مراتب تشكيكي نفس هستند و نفس با هر يك از آنها جوهر واحد محسوب مي شوند. از اينرو، صدرا در مسئله نفس و بدن يگانه انگار تلقي مي شود. باور ملاصدرا به واسطه شدن بدن مثالي، روح بخاري و قواي نفس، به عنوان حدود مياني، باعث نزديك شدن نفس و بدن و سنخيت بين آنها مي شود و براي نفس امكان ارتباط با بدن طبيعي مهيا مي گردد. اين نوشتار، به جهت وضوح بيشتر تبيين ديدگاه ملاصدرا در باب ارتباط نفس با بدن و همچنين در مواجهه ما در عصر حاضر با انكاركنندگان نفس و ارتباط آن با بدن، مي‌تواند راهگشا و مفيد واقع شود.

The problem of the relationship of the incorporeal soul with the corporeal body has always been one of the difficult and controversial issues among Muslim and western philosophers. Relying on his philosophical principles, Mulla Sadra has exposed the body-soul relation in an innovative way. Post-Mulla Sadra thinkers have offered numerous accounts of his view concerning the soul-body relation. This essay aims at the explanation and exposition of Mulla Sadra’s stance from a new perspective so that an effective step to be taken toward its better elucidation and understanding. To this end, an effort has been made to answer the question whether one can reach a better and clearer understanding of Mulla Sadra’s account of the body-soul relation through the explanation of the way that the soul influences the body? The results of the present study show that Sadra believes that the body is identical with the soul and the soul without any problem can manage the body and the latter gets impressed by it, because man enjoys different sensory, imaginary and rational existential spheres and for each one of these spheres there is a body proper to that sphere which belong to the analogically graded levels of the soul and with each one of these levels the soul is considered to be one unique substance. Thus, Sadra is a monist on the soul-body problem. Mulla Sadra’s belief in the mediation of the ideal body, steamy soul and the faculties of the soul as the mediating limits set the ground for the nearness of the soul and body and their essential unity and in this way, the soul is allowed to contact the natural body. This essay due to the further clarification of Mulla Sadra’s view of the soul-body relationship and also in our encounter with the despisers of the soul and its relationship with the body can be influential and useful.