بررسي تأثير تاريخ‌هاي كاشت تأخيري برخصوصيات زراعي برخي ارقام زمستانه كلزا در كرمانشاه

Investigation of the Effect of Delayed Sowing Date on Some Agronomic Characteristics of Rapeseed (Brassica napus L.) Cultivars in Kermanshah

تاريخ كاشت يك عامل مهم مديريتي در توليد محصولات كشاورزي تلقي مي‌شود و تغيير آن بر رشد و عملكرد گياه كلزا اثرگذار است. به‌منظور بررسي اثر تاريخ‌هاي كاشت تأخيري روي برخي خصوصيات فنولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام كلزا، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح بلـوك‌هاي كـامل تصادفي در سـه تكرار طي دو سـال زراعي 1394-1393 و 1395-1394 در ايستگاه تحقيقاتي اسلام‌آباد غرب انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل دو تاريخ كاشت به‌عنوان عامل اصلي (15 و 25 مهر) و پنج رقم كلزا (نفيس، نيما، اكاپي، نپتون و الويس) عامل فرعي بودند. نتايج تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه اثر سال، رقم و تاريخ كاشت و اثرات متقابل آن‌ها بر اكثر صفات موردبررسي معني‌دار بود. مقادير به‌دست‌آمده در اكثر صفات در تاريخ كاشت 15 مهر بيش‌تر از 25 مهر بود. بيش‌ترين تعداد خورجين در بوته (214/1 خورجين)، دانه در خورجين (25/31 دانه) و عملكرد دانه (6793 كيلوگرم در هكتار) متعلق به رقم نيما در تاريخ 15 مهرماه بود. هم‌چنين بالاترين وزن هزاردانه (3/61 گرم) از تاريخ كاشت 15 مهر و رقم نپتون به‌دست آمد. بيش‌ترين ارتفاع بوته نيز در هر دو سال اجراي آزمايش مربوط به تاريخ كاشت 15 مهرماه بود. با توجه به شرايط آب‌و‌هوايي در سال‌هاي اجراي آزمايش مقادير بيش‌تر صفات موردبررسي در سال دوم بيش‌تر از سال اول بودند. در پايان مي‌توان گزارش كرد كه با افزايش تأخير در كاشت كلزاي زمستانه رشد و عملكرد اين گياه كاهش مي‌يابد و اينكه رقم نيما در شرايط كشت تأخيري عملكرد قابل قبولي داشت.

Planting date is considered an essential factor in agricultural production and it affects the growth, and yield of rapeseed .In order to investigate the effect of delayed planting dates on some phonological traits, yield, and yield components of rapeseed cultivars, a split-plot experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted during the growing season 2014-2016 at the research station of Islamabad Gharb, Iran. Experimental treatments were two planting dates (7 and 17 October) as the main plot and five rapeseed cultivars (Nafis, Nima, Okapi, Neptune and Elvis) as subplot. The results showed that the effect of year, cultivar and planting date and their interactions were significant on most of the studied traits. The values obtained in most traits on October 7 planting date were higher than October 17. The highest number of pods per plant (214 pods), number of seed per pods (25.31 seeds), and seed yield (6793 kg.ha-1) were related to the Nima cultivar on October 7. Also, at the planting date October 7, the highest 1000 seed weight (3.61 g) was related to the Neptune cultivar. The highest plant height in both years was observed on October 7. The values of the studied traits were higher in the second year than in the first year due to climatic conditions during the experimental years. Finally, it can be reported that with increasing delay in winter rapeseed planting, the growth and yield of this plant decreases and that Nima cultivar had acceptable yield in delayed planting date.