بررسي اثر روش‌هاي مختلف عصاره‌گيري با حلال‌هاي آب، استون و هگزان روي برخي خصوصيات فيتوشيميايي و ضدميكروبي مريم‌گلي، زنيان، پونه و تفاله موم زنبورعسل در شرايط آزمايشگاهي

In Vitro Effect of Various Extracting Methods with Water, Acetone and Hexane Solvents, on some Phytochemical and Antimicrobial Properties of Ajowan, Mentha, Garden Sage and Beeswax Waste

هدف از اين مطالعه، بررسي اثر روش‌هاي مختلف عصاره‌گيري (سوكسله و خيساندن) با حلال‌هاي آب، استون و هگزان روي برخي خصوصيات فيتوشيميايي و ضدميكروبي مريمگلي، زنيان، پونه و تفاله موم زنبورعسل بود. در بررسي خصوصيات ضدميكروبي مواد، براي هر ميكروارگانيسم يك آزمايش جداگانه به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار اجرا شد. ميكروارگانيسم هاي موردبررسي شامل، Bacillus cereus، Proteus vulgaris، Fusarium oxysporum، Alternaria alternata، Pythium aphanidermatum و Verticillium dahlia بودند. فاكتورهاي مورد آزمايش شامل نوع ماده (برگ مريم‌گلي و پونه، دانه‌ي زنيان و تفاله موم زنبورعسل) و روش ­هاي مختلف عصاره‌گيري با حلال‌هاي مختلف (خيساندن با هگزان (غيرقطبي)، خيساندن با آب (قطبي) و خيساندن با استون (نيمه‌قطبي)، سوكسله با هگزان و سوكسله با استون) بود. روش خيساندن با حلال آب، در همه مواد كم‌ترين ميزان فنل و فلاونوئيد را استخراج كرد و قادر به استخراج هيچ تركيب تانني نبود. روش خيساندن با استون در تفاله موم زنبورعسل و روش سوكسله با استون در ديگر مواد، جزء روش‌هاي مؤثر در استخراج فنل و فلاونوئيد بودند. در بخش ميكروبي، نتايج نشان داد كه هيچ‌يك از مواد و روش‌هاي عصاره‌گيري تأثير بازدارندگي روي قارچ Fusarium oxysporum نداشت. در ديگر ميكروارگانيسم هاي موردمطالعه، بيش‌ترين ميزان قطر هاله در عصاره هگزاني زنيان با روش سوكسله بود. عصاره‌هاي مختلف تفاله موم زنبورعسل روي تمام ميكروارگانسيم‌هاي موردبررسي به‌جز قارچ Alternaria alternata، تأثير بازدارندگي داشت كه نشان‌دهنده‌ي خاصيت ضدميكروبي اين پسماند دورريختني مي‌باشد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه عصاره‌هاي آلي موردبررسي، توانايي كنترل عوامل بيماري‌زاي مذكور را داشته و تفاوت در نوع قطبيت حلال‌ها و روش استخراج عصاره‌ها، تأثير معني‌داري بر مواد استخراج شده و درنتيجه خاصيت ضدميكروبي عصاره‌ها دارند.

The aim of this study was to investigate effect of various extracting methods with water, acetone and hexane solvents, on some phytochemical and antimicrobial properties of ajowan, mentha, garden sage and beeswax waste. In the antimicrobial study, for each microorganism a separated experiment was conducted in factorial arrangement based on completely randomized design with three replications. The studied microorganisms were included Bacillus cereus, Proteus vulgaris, Fusarium oxysporum, Alternaria alternata, Pythium aphanidermatum and Verticillium dahlia. Experimental treatments were material types in four levels (beeswax, ajowan seed, mentha and garden sage leaves) and different extracting methods with different solvents in five levels (Maceration method at room temperature with hexane, distilled water and acetone, and soxhlet with hexane and acetone). Maceration with water was included the lowest levels of phenol and flavonoid in all the materials, and was not able to extract any tannin. Maceration with acetone in beeswax waste and soxhlet with acetone in other materials were the effective methods for extracting phenol and flavonoid. Acetone solvent in menthe and garden sage extract had more tannin, while beeswax waste and ajowan responded better to hexane solvent. The microbial result showed that the studied materials and extracting methods had no inhibitory effect on Fusarium oxysporum. The highest inhibitory diameter of growth for other studied microorganisms was assigned to hexane extract of ajowan with soxhlet method. The various extracts of beeswax had inhibitory effect on all the mentioned microorganisms except for Alternaria alternata, confirming the antimicrobial property of the waste. In general, the results of this study illustrated that the studied organic extracts had acceptable potential in controlling these pathogens, and the difference in the type of solvent polarity and the extraction method had a significant effect on the extracted componets and consequently antimicrobial characteristics of the extracts.