روشهاي اعتبارسنجي منابع حديثي با تكيه بر آثار شيخ صدوق

Validity assessment methods for the Shi’a hadith sources by putting emphasis on Shaykh al-Ṣadūq’s works

از ويژگي بارز احاديث شيعه انتقال مكتوب آنها است. از اين رو يكي از روشهاي اعتبارسنجي نزد قدما، بررسي منابع حديثي بوده است. شناخت روش هاي موجود در اين نوع از اعتبارسنجي، نيازمند بررسي عملكرد قدما است. در اين نوشتار با روش توصيفي-تحليلي به ارائه روشهايي در تشخيص منابع مكتوب شيخ صدوق و نوع تعامل وي با اين آثار پرداخته شده است. اعتبارسنجي شيخ صدوق در حوزه مكتوبات حديثي قابل تقسيم به سه دسته اند: قبول اجمالي مصدر حديثي، طرد تمام كتاب و قبول بخشي از آثار. در اين تقسيم بندي ها عواملي مانند شناسايي صحت و سقم انتساب كتاب به نويسنده، مشايخ صاحب كتاب، نوع محتواي كتاب، روش تحمل و انتقال كتاب، ميزان اعتبار نسخه كتاب و شخصيت راوي كتاب دخيل بوده است. به نظر ميرسد عوامل مؤثر بر اين دسته بنديها بر ساير قدما نيز صدق كند.

One of the obvious characteristics of Shi’a hadiths is that they have been transmitted in writing; therefore, for the early scholars one of the validity assessment methods has been the investigation of the hadith sources. Recognition of the existing methods in this kind of validity assessment requires analysis the early scholars’ function. Having applied a descriptive-analytical method this article presents methods of distinguishing the written sources of Shaykh al-Ṣadūq and the kind of his treatment with these works. Shaykh al-Ṣadūq’s way of validity assessment in the field of written hadiths can be divided in three categories: acceptance of the hadith-oriented source on the whole; rejection of the book wholly; and partial acceptance of the work. In these classifications such factors as a) identifying the correctness and incorrectness of the attribution of the book to the compiler, b) teachers and mentors (mashāyikh) of the compiler of the book, c) kind of the book content, d) method of receiving the book and transmitting it, e) validity rank of the copy of the book and f) the personality of the narrator (rāwī) of the book have been instrumental. It seems that the factors influencing in these classifications are true for other early scholars.