چكيده فارسي :
با توجه به تأثيرگذاري درجه حرارت و طول روز بر عملكرد دانه ذرت، شناخت تاريخ مناسب كاشت هيبريدهاي مختلف ذرت ضروري است. به‌منظور بررسي واكنش گروه‌هاي مختلف رسيدگي هيبريدهاي ذرت در منطقه همدان، اقدام به كاشت سه هيبريد زودرس (201KSC، 260 KSCو 400KSC)، دو هيبريد ميان‌رس (647 KSCو 678BC) و دو هيبريد ديررس (703KSC و 704KSC) در چهار تاريخ كاشت (10 ارديبهشت، 1 خرداد، 20 خرداد و 10 تير) به‌صورت كرت‌هاي خردشده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي طي سال‌هاي 1396 و 1397 در ايستگاه تحقيقاتي اكباتان مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان گرديد. تاريخ‌هاي كاشت در كرت‌هاي اصلي و هيبريدها در كرت‌هاي فرعي جاي گرفتند. بيش‌ترين عملكرد دانه هيبريدهاي موردبررسي در تاريخ كاشت دوم مشاهده شد و هيبريدهاي 703KSC، 704KSC، 678BC و 647 KSCبه ترتيب با 18271، 18066، 17068 و 16491 كيلوگرم در هكتار از برتري معني‌دار نسبت به هيبريدهاي 400KSC، 260 KSCو 201KSC به ترتيب با 13557، 12620 و 12291 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه برخوردار بودند. با تأخير در زمان كاشت (تاريخ كاشت سوم)، عملكرد دانه تمامي هيبريدها كاهش يافت و علي‌رغم كاهش طول دوره كاشت تا گلدهي، ساير خصوصيات فنولوژيك شامل: دوره پر شدن دانه، روز تا رسيدگي فيزيولوژيك دانه و روز تا رسيدن رطوبت دانه به 20% (زمان مناسب برداشت مكانيزه) افزايش نشان داد. در تاريخ كاشت آخر (10 تير)، هيبريدهاي ديررس به مرحله رسيدگي فيزيولوژيك دانه نرسيدند و هيبريدهاي ميان‌رس نيز امكان رسيدن به رطوبت مناسب برداشت مكانيزه را نيافتند، درصورتي‌كه امكان برداشت مكانيزه هيبريدهاي زودرس پيش از مواجهه با سرماي شديد پاييزه فراهم بود و هيبريد 400KSC با 11110 كيلوگرم در هكتار، بيش‌ترين عملكرد دانه را در ميان هيبريدهاي زودرس داشت. به‌طوركلي در صورت به تأخير افتادن زمان كاشت به نيمه اول تيرماه در مناطقي مانند همدان، كاشت هيبريدهاي زودرس ذرت (به‌خصوص هيبريد 400KSC) به دليل عملكرد دانه مطلوب و امكان آماده‌سازي به‌موقع زمين براي كشت بعدي توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
Considering the effect of temperature and day length on maize grain yield, knowing the appropriate planting date of different maize hybrids is necessary. In order to investigate the response of different groups of maize hybrids to planting date in Hamedan region, three early maturing hybrids (KSC201, KSC260 and KSC400), two medium maturing hybrids (KSC647 and BC678) and two late maturing hybrids (KSC703 and KSC704) were planted in Four planting dates (30 April, 22 May, 10 June and 1 July) into random plots based on a randomized complete block design during 2017 and 2018 at Ekbatan Research Station of the Agricultural and Natural Resources Research Center of Hamadan Province. Planting dates were placed in main plots and hybrids in sub plots. The highest grain yield of hybrids was observed on the second planting date and KSC703, KSC704, BC678 and KSC647 hybrids with grain yield of 18271, 18066, 17068 and 16491 kg.ha-1, respectively, were significantly superior to KSC400, KSC260 and KSC201 hybrids with grain yield of 13557, 1260 and 12291 kg.ha-1, respectively. With delay in planting time (third planting date), grain yield of all hybrids decreased and despite the reduction of planting to flowering period, other phenological characteristics include: grain filling period, day to grain physiological maturity and day to grain moisture of 20% (suitable time for mechanized harvesting) increased. At the last planting date (1 July), late maturing hybrids did not reach the physiological maturity stage of grain, and medium maturing hybrids were not able to reach the appropriate harvest moisture, while early maturing hybrids could be harvested before facing the severe autumn cold and among them, KSC400 showed the highest grain yield with 11110 kg.ha-1. In general, in case of delaying the planting time to 22 June-6 July in region such as Hamedan, planting early maize hybrids (especially KSC400 hybrid) is recommended due to desirable grain yield and the possibility of timely preparation of land for the next crop.
