بررسي اثرات تاريخ كاشت و رقم بر اجزاي عملكرد و ميزان انتقال مجدد ماده خشك سه ژنوتيپ گندم (Triticum aestivum L.) در منطقه‌ي خرم‌آباد

Effects of planting date and cultivar on yield components and dry matter remobilization of three wheat genotypes (Triticum aestivum L.) in Khorramabad region

به‌منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و رقم بر اجزاي عملكرد و صفات فيزيولوژيكي، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 1400-1399 در دانشكده كشاورزي دانشگاه لرستان اجرا گرديد. عامل اصلي شامل چهار تاريخ كشت 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و عامل فرعي رقم شامل چمران 2، سيروان، ميهن بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر ساده تاريخ كاشت بر كليه‌ي صفات موردبررسي در سطح احتمال يك درصد و اثرات ساده رقم بر صفات عملكرد دانه، شاخص برداشت، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و كار آيي انتقال مجدد ماده خشك در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد. تاريخ كاشت 15 مهرماه به دليل كشت زودهنگام و حادث شدن مراحل رشدي با دماهاي پايين‌تر از تحمل گياه و تاريخ كاشت 30 آبان به دليل تأخير در زمان كاشت و محدود شدن توليد پنجه در بوته و درنتيجه كاهش تعداد سنبله در مترمربع، عملكرد دانه كاهش يافت. بيش‌‌‌‌ترين عملكرد دانه با 6976/5 كيلوگرم در هكتار مربوط به تاريخ كاشت 15 آبان و رقم ميهن بود. به‌طوركلي تاريخ كشت مناسبت ضمن شرايط بهينه براي ارقام گندم ويژگي‌هاي رشدي و فيزيولوژيك گياه ازجمله مؤلفه‌هاي فتوسنتزي، شرايط مساعدي را براي رشد مطلوب‌تر گياه فراهم نموده و نهايتاً عملكرد دانه را افزايش داد. در مطالعه اخير تاريخ كاشت 15 آبان و رقم ميهن به ترتيب به‌عنوان بهترين تاريخ كاشت و رقم براي منطقه خرم‌آباد و مناطق آب‌و‌هوايي مشابه آن توصيه مي‌گردد.

In order to investigate the effect of planting date and cultivar on yield components and physiological traits, split plot was performed in a randomized complete block design with three replications in 2020-2021years at the University of Lorestan. The main factor consisted of four cultivation dates 6 October, 21 October, 5 November, 21 November and the sub-agent of the figure, including Chamran, Sirvan, Mihan. The results of analysis of variance showed that simple effect of planting date on all traits in one percentage probability level and simple effects of cultivar on grain yield, harvest index, number of spikes per square meter, 1000 grain weight and dry matter remobilization at the probability level of a Percent was significant. Planting date on 6 October due to early culture and developmental stages with lower temperatures of plant tolerance and planting date 21 November due to delay during planting and limiting the production of tillers per plant and, as a result of reducing the number of spikes per square meter, grain yield decreased. The highest grain yield with 6976 kg ha-1 was related to the planting date of 5 November and the Mihan cultivar. In general, the history of cultivation, while increasing the optimal conditions for wheat cultivars, provide growth and physiological characteristics of the plant, including photosynthetic components, provide favorable conditions for the more favorable growth of the plant and ultimately increase the event. In the recent study, the Date of Planting 5 November and Mihan cultivar is recommended as the best planting date and cultivar for Khorramabad region and similar climate areas.