ارزيابي ديدگاه ونزبرو درباره «اعجاز قرآن»

برخي خاورشناسان، به بررسي اعجاز قرآن پرداخته اند. جان ادوارد ونزبرو قرآن پژوه نام دار امريكايي، از زمره آن هاست. وي در بحث اعجاز، نخست به گونه شناسي ابن قتيبه درباره معجزات انبيا و به ويژه جايگاه موسيA اشاره مي كند و با بررسي مفاهيم اصطلاحاتي چون: «كتاب»، «كلمه»، كلمات»، «كلم»‌، «كلام‌الله» و «قول» كه به باور وي مرتبط با اعجازند، آن ها را با وحي موسوي يا آموزه هاي عهد عتيق (هم چون دستور آفرينش يا بيان ضمني اراده الهي) پيوند مي دهد. وي لغت «كتاب» را در آياتي كه محتواي جدلي صريحي دارند، به معناي «سلطان» مي داند و بر دشواري تشخيص «كتاب» در معناي «قرآن» تأكيد مي ورزد. سپس آيات دال بر ضرورت وجود كتاب مقدس (نياز به تاييد كتبي كلام الله) را بازتاب دهنده جدال يهوديمسيحي برمي شمرد و افزون بر «كتاب»، برخي موارد كاربرد «كلمات»، «كلام الله» و «قول» را نيز به مفهوم «قرآن» مي خواند. در ادامه، عبارات «نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ»، «تَفْصِيلَ الْكِتَابِ» و «كلم» را بر وحي موسوي اطلاق مي‌كند و هم نشيني «نبوت» و «كتاب» يا «الكتاب»، «الحكم» و «النبوه» را به يهوديان اختصاص مي‌دهد و به گزارش مواجهه كعب با عمر اشاره مي كند. هم چنين پنج مورد از مجموع نُه مرتبه كاربرد «كتاب الله» را به حكم و فرمان تفسير مي كند، و در نهايت بيان مي‌دارد كه «كلمات»، «كلمه» و «قول»، براي بيان اراده الهي نيز به كار مي روند و مشابه بيان ضمني اراده الهي در عهد عتيق يا دستور آفرينش هستند. پژوهش حاضر، مستندات ونزبرو را از قرآن و عهدين بررسي مي‌كند و با روش تحليلي-انتقادي، به ارزيابي آراء وي مي پردازد. بررسي ديدگاه ونزبرو درباره اعجاز قرآن، نشان مي دهد وي با طرح شبهات، تلاشي نافرجام كرده تا اعجاز قرآن را زير سوال ببرد.