كانه‏‏‌زايي آهن- تيتانيم ماگمايي در آنومالي شماره‌ 15 بافق، ايران مركزي: نگرشي بر كاني‏‏‌شناسي و شيمي كاني

آنومالي آهن تيتانيم شماره‌ 15 بافق در 35 كيلومتري شمال‏‌باختري شهر بافق بخشي از بلوك پشت‏‌بادام در پهنه‌ ايران مركزي به‌شمار مي‌رود. كانه‏‏‌زايي در اين توده شامل كانه‏‌‏‏‌هاي اكسيدي مگنتيت، تيتانو‏‌مگنتيت، ايلمنيت و مقدار اندكي پيريت است كه ‏‌به‏‌صورت همزاد در سنگ ميزبان‏‏‌هاي گابرو و پيروكسنيت روي داده است. برپايه‌ داده‌هاي تجزيه‌ شيميايي سنگ كل، اكسيد‏‏‌هاي TiO2، CaO و FeOt و عنصرهاي Cr، Ni و Vبا MgO همبستگي مثبت و اكسيد‏‏‌هاي Al2O3، Na2O+K2O و SiO2 با MgO همبستگي منفي دارند. همبستگي‏‏‌هاي يادشده با تبلور كلينو پيروكسن، آمفيبول، پلاژيوكلاز و كاني‏‌هاي اكسيدي در توده سازگاري دارند. همبستگي مثبت عنصرهاي كروم، نيكل و واناديم با آهن نشان‌دهنده‌ تمركز اين عنصرها در كانه‏‏‌هاي آهن است. تركيب شيميايي كانه‏‏‌‏‌ها در محدوده‌ محلول‌جامد مگنتيت اولواسپينل (تيتانو‏‌مگنتيت) و مگنتيت ايلمنيت است. در شرايط فوگاسيته‌ اكسيژن سيستم (QFM+1 )، محتواي بالاي آهن تيتانيم در كنار محتواي بالاي آب ( wt.%2) در تركيب ماگماي مادر ‏‌از مهم‏‌ترين فاكتور‏‏‌هاي دخيل در كانه‏‏‌زايي توده به‌شمار مي‏‏‌‏‌روند. برپايه‌ الگوي پيشنهادشده براي كاني‏‏‌سازي توده، در هربار تزريق ماگما درون آشيانه‌ ماگمايي، محتواي بالاي آب ماگما، كاهش دماي تبلور سيليكات‏‌ها نسبت به كاني‏‌هاي اكسيدي و تبلور زود هنگام كاني‏‌هاي اكسيدي نسبت به كاني‏‌هاي سيليكاته را به‌دنبال داشته است. افزايش محتواي آب هنگام جدايش بلورين ماگما گسترش فاز اكسيدي و در پي آن، تسهيل جدايش آن از سيال بجامانده در مراحل پاياني تفريق شده است و به سبب ويسكوزيته پايين و چگالي بالا در ميان كاني‏‌هاي سيليكاته جريان يافته و در فضاي خالي ميان اين كاني‏‏‌‏‌ها متبلور شده است.