خوانش بينامتني اسطوره در نمايشنامه‌ي تشتر نگهبان باران

آثار نمايشي كودك و نوجوان، به‌ويژه وقتي پديدآورندگان آن‌ها در تعاملي بينامتني با متون كهن، عناصر ساختاري مهمي از قبيل زمان، مكان، شخصيت‌هاي داستاني، پيرنگ و گاه حتي همه‌ي پيكره‌ي داستاني را دست‌مايه‌ي كار خود قرار مي‌دهند، گذشته از فراهم‌آوردن زمينه‌ي سرگرمي و تفريح و تخليه‌ي رواني، از سويي كاركرد آموزشي دارد و از ديگرسو بستر مناسبي است براي انتقال ميراث نياكان ما (سنت‌ها، آيين‌ها، دين و مذهب، سياست و هنجارهاي اجتماعي و اخلاقي جامعه) به آگاهي نسل امروز. يكي از اين آبشخورهاي برجسته، اسطوره و روايت‌هاي اسطوره‌اي است كه همواره به اشكال مختلف در آيين‌ها، باورها و متون ادبي و هنري از جمله داستان‌ها، نمايشنامه‌ها و فيلمنامه‌ها بازتاب يافته است. در اين جستار با بهره‌گيري از نظريه‌ي ترامتنيت ژرار ژنه، به‌ويژه بيش‌متنيت او و به‌شيوه‌ي توصيفي‌تحليلي، چگونگي بازآفريني اسطوره‌ي باران در نمايشنامه‌ي تشتر نگهبان باران نوشته‌ي آتسا شاملو بررسي شده است. از مهم‌ترين يافته‌هاي پژوهش حاضر مي‌توان به اين نمونه‌ها اشاره كرد: نمايشنامه‌ي تشتر نگهبان باران در همه‌ي مراحل پنج‌گانه‌ي ترامتنيت (بينامتنيت، سرمتنيت، پيرامتنيت، فرامتنيت و بيش‌متنيت) كاملاً متأثر از اسطوره‌ي باران بوده است. نويسنده، در بخش بيش‌متنيت بيشترين تأثير را از اسطوره‌ي باران پذيرفته است، يعني هم از همان‌گونگي بهره برده و هم از تراگونگي. در واقع تأثير او از اسطوره‌ي باران و تغييردادن (تراگونگي) آن متناسب با حال‌وهواي مخاطب، باعث شده تا بتواند اثري جذاب براي كودكان و نوجوانان خلق كند. همچنين نويسنده در پيرامتنيت آستانه‌هايي را براي متن خود قرار داده است كه با شناخت آن‌ها درك متن براي مخاطب آسان‌تر مي‌شود. بنابراين بدون‌شك اسطوره‌ي باران از پيش‌متن‌هاي اصلي در خلق اين اثر بوده است.