مطالعات ميكروسكوپي و ساختارشناسي زيور‌آلات مفرغي به‌دست آمده از محوطه‌هاي عصر آهن شمال‌غرب ايران

در تبيين باستان شناسي عصر آهن، مطالعۀ آثار فلزي به دليل ارزش هاي فني نهفته در آن ها از اهميت خاصي برخوردار است و مطالعۀ روش هاي ساخت آثار فلزي، درك ما را نسبت به مراكز صنعتي فلزگري، سبك شناسي و معادن قابل دسترس، بالا مي برد. هدف از اين پژوهش، شناخت روش هاي ساخت و آناليز عنصري زيور آلات مكشوف از محوطه هاي عصر آهن شمال غرب ايران، با استفاده از آزمايش متالوگرافي و دستگاه آناليز عنصري SEMEDS مي باشد. در عصر آهن ساخت اشياء فلزي به ويژه اشيائي كه داراي تزئينات زيادي هستند، گسترش چشمگيري پيدا مي كند؛ لذا شناخت روش هاي ساخت و نوع آلياژي كه در آن ها به كار رفته است، از موارد ضروري اين تحقيق محسوب مي شود. پژوهش حاضر در پي پاسخ به اين پرسش است؛ براي ساخت زيور آلات مكشوف از محوطه هاي عصر آهن شمال غرب، بيشتر از چه روش هايي استفاده مي شده است؟ و يا بيشترين عناصري كه در ساخت اين اشياء استفاده شده، چه عناصري بوده است؟ فرضيۀ پژوهش حاضر اين است كه در اين محوطه ها، بيشتر زيور آلات به روش چكش كاري گرم و ريخته گري ساخته شده اند و در ساختار خود داراي مقدار زيادي قلع هستند، كه از آن براي استحكام و شكل پذيري بيشتر آلياژ مس و قلع (مفرغ)، استفاده مي كردند. در اين پژوهش هشت نمونه از زيور آلات مكشوف از محوطه هاي عصر آهن شمال غرب ايران، كه به لحاظ جغرافيايي بسيار نزديك به هم قرار داشتند، مورد آزمايش متالوگرافي و آناليز عنصري قرار گرفتند. در اين آزمايش با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني روبشي مجهز به دستگاه آناليز عنصري SEMEDS روش هاي ساخت اين اشياء فلزي و عناصر تشكيل دهندۀ آن ها مشخص گرديد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه عمده ترين روش هاي ساخت اين اشياء فلزي، چكش كاري گرم بوده است، ولي آن دسته از اشيائي كه داراي حجم زيادي بودند، با استفاده از روش ريخته گري ساخته شده اند؛ هم چنين بيشترين عنصري كه براي بالا بردن استحكام و شكل پذيري اشياء استفاده شده، عنصر قلع بوده است.