چالش‌هاي گاه‌نگاري و كاربري سفال‌هاي مهرشده، مطالعۀ موردي نمونۀ قلعه‌اسرار قهستان

در شرق باستان، مهرهاي استوانه اي برروي اشياء گِلي و به ويژه گل نبشته ها به عنوان نماد هويتي اشخاص و مراكز اداري به كار مي رفت. اما كشف نمونه سفال هايي كه برروي آن ها مهر استوانه اي زده شده، چالش جديدي را پيشِ روي باستان شناسان نهاده است. با توجه به تعداد اندك سفال هاي مهرشدۀ به دست آمده، آن چه باستان شناسان را در برخورد با اين موارد به چالش وامي دارد، پاسخ به دو پرسش اصلي است؛ كاربرد سفال هاي مهرشده چه بوده است؟ و اين كه آيا اساساً مي توان گاه نگاري دقيقي براي اين نمونه قطعات سفالي ارائه كرد؟ يكي از نمونه هاي به دست آمده، قطعه سفالي مهرشده از محوطۀ قلعه اسرار در خراسان جنوبي است كه ارائه گاه نگاري و شناخت كاربرد آن هدف محوري پژوهش حاضر است. بدين منظور تلاش گرديده است كه در ابتدا به مسألۀ سفال هاي مهرشده، با توجه به بستر زماني و مشكلات و چالش هاي مطالعۀ آن ها پرداخته شود، سپس نمونۀ قلعه اسرار ازنظر گونه شناسي سفال، سبك و نقش مهر استوانه اي روي آن بررسي و تحليل گردد.پژوهش حاضر با رويكرد توصيفيتطبيقي و تحليلي انجام شده است. در اين پژوهش به روش ميداني و كتابخانه اي انجام شده و از پژوهش ها و نظريه هاي مختلف در اين زمينه بهره گرفته شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه سفال مهرشدۀ قلعه اسرار توليد محلي و مهر آن نيز به سبك محلي با نقش مايه هاي رايج مربوط به نيمۀ نخست هزارۀ اول پيش ازميلاد، است. احتمالاً اين ظرف براي جابه جايي كالا به اين محل مورد استفاده قرار گرفته است.