يك هندي حامل چوب بامبو در تخت‌جمشيد

بي گمان تخت جمشيد يكي از مهم ترين محوطه هاي باستان شناسي جهان است. از سدۀ پيش تاكنون، كارهاي علمي فراواني دربارۀ اين محوطه به چاپ رسيده است. با وجود اين، مقالۀ حاضر به موضوعي كوچك و نو، آن هم دربارۀ ابزار روي شانه هاي يكي از هنديان از گروه فرستادگان هند در كاخ آپادانا داريوش بزرگ مي پردازد. اين تصوير برروي پلكان شرقي (نيز پلكان شمالي با آسيب ديدگي) به خوبي ديده مي شود. نگارنده برخلاف تمام پژوهش هاي پيشين كه اين ابزار را ترازو ناميده اند، باور دارد كه اين ابزار صرفاً يك چوب بامبوي هندي است. واقعيت اين است كه در موضوع عنوان اين مقاله، نمي توان به پژوهشي نقادي در يك صد سال گذشته تاكنون ارجاعي داد. دانشي پيشينيان چون شاپورشهبازي (ايران) به پيروي از اشميت ، ابزار موجود برروي شانۀ آن هندي در نقش خراج گزاران را ترازو تصور كرده اند. افزون تر، مهم ترين پرسش اين است كه، آيا ابزار موجود بر روي شانۀ هندي نگاريده شده در تخت جمشيد، به شكل ترازوهاي شناخته شدۀ جهان باستان همانند است؟ آيا دو سر انتهايي چوب (روي شانه) در اتصال به سبدهاي آويزان (دو سوي)، نيازمند نوعي چفت و بست نيست؟ با وجود اين، بامبو يكي از پركاربردترين ابزارها در جابه جايي وسايل و اسباب شخصي در زندگي روزمرۀ هنديان بوده است و افزون بر آن، اين چوب در آئين هاي هندوييسم چون حمل آب مقدس گنگ نيز جايگاهي خاص دارد. از اين روي و در اين مقاله، نگارنده با توجه به جايگاه خاص چوب منعطف بامبو در پيشينۀ فرهنگي هند از كاربردهاي روزانه تا باورهاي ديني، ديدگاه ترازو بودن اين ابزار را به چالش مي كشد. براي اين بررسي، با دريافت عكسي از مديريت مجموعۀ تخت جمشيد از يك سو، بررسي كارهاي ارزشمند پيشين ازسوي ديگر، با تمركز بر رسوم كهن سال و منابع نوشتاري هندي تلاش شده است تا نتيجه گيري روشني، پيشِ روي خوانندگان قرار گيرد.