بررسي نتايج چهارمين فصل كاوش در بناي ساساني جهانگير ايلام

بناي جهانگير به دنبال مسألۀ قرارگيري در تراز سيلابي سد كنگير ايوان در استان ايلام، در خلال سال هاي 1395 تا 1398ه .ش.، كاوش و تعيين عرصه و حريم شد. تاكنون سه مرحلۀ معماري و نقشۀ بخش هايي از يك بناي بزرگ شامل 11 فضا مشخص گرديده كه فضاي 11 (XI) در چهارمين فصل كاوش پديدار شد. اين فصل از كاوش به دنبال اين پرسش كه نحوۀ دستيابي و ارتباط بين ساختارها و فضاهاي به دست آمده از كاوش هاي فصول پيشين در پشتۀ مركزي با تالار اصلي بنا چگونه بوده است؟ و نيز با هدف پي گردي مسير دسترسي و تشخيص ورودي تالار اصلي انجام شد. نمايان شدن سازۀ مدور معماري در اين فضا و آثار منقول ارزشمند، ابعاد جديدي از اين بنا را پيشِ روي ما قرار داد و بر ما روشن گشت كه آثار هنري گوناگون آن، متأثر از هنر رايج دورۀ ساساني با هويت مستقل محلي خود هستند. آغاز استقرار در محوطه به دوران پيش ازتاريخ در بخش شمالي آن بازمي گردد. سپس مجدد در دورۀ اشكاني موردتوجه قرارگرفته و پس از آن در دورۀ ساساني مجموعه بناهايي، به ويژه در بخش مركزي آن احداث مي شود. نتايج آزمايشات ساليابي همگي تاريخ اواخر ساساني را براي جهانگير تأييد مي كرد، اما پيدا شدن درهم نقرۀ شاپور دوم در اين فصل از كاوش، نشان مي دهد كه احتمالاً حيات در بنا از دورۀ ميانۀ ساساني شروع و تا قرون نخستين اسلامي مورد استقرار متناوب قرار گرفته است. گردآوري اطلاعات اين پژوهش به شيوۀ ميداني، كتابخانه اي و آزمايشگاهي صورت گرفته و اين نوشتار توصيفيتحليلي و به روش مقايسه اي انجام شده است. با كاوش در اين بنا، نتايج مهمي درمورد درك فرآيند فرهنگي جوامع مرفه دورۀ ساساني در اين حوزۀ فرهنگي از ايرانشهر ساساني و شيوه هاي معماري محلي اعياني در اين دوره حاصل شد.