پديد آورندگان :
وزيري نهاد، آزاده دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال، تهران، ايران , جوزي، علي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال، تهران، ايران , حجازي، رخشاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال، تهران، ايران , شكري، محمدرضا دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده علوم و فناوري زيستي، تهران، ايران , ملماسي، سعيد دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال، تهران، ايران
كليدواژه :
منطقه ساحلي , لكه‌هاي حفاظتي , حوضه كل- مهران هرمزگان , انتخاب سيستماتيك مناطق حفاظت شده
چكيده فارسي :
يكي از روش‌هاي انتخاب نواحي حفاظتي، استفاده از ابزارهاي پشتيباني تصميم‌گيري مانند مارگسان است. هدف اصلي اين مطالعه الويت بندي و انتخاب مناطق مناسب حفاظت در منطقه ساحلي حوضه كل- مهران استان هرمزگان در قالب سناريوهاي مختلف به وسيله نرم‌افزار مارگسان و مقايسه مناطق منتخب حفاظتي مارگسان با مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست است.
مواد و روش ها: در اين تحقيق براي اولويت‌بندي لكه‌هاي حفاظتي در مناطق ساحلي با استفاده از ابزار پشتيباني تصميم‌گيري از پراكنش 36 گونه گياهي و جانوري به عنوان معيارهاي حفاظتي استفاده شد. از اين رو از سامانه اطلاعات جغرافيايي (نرم افزار 10.3ArcGIS ) به منظور توليد لايه‌هاي معيارهاي انتخاب مناطق حفاظتي و تهيه لايه يگان برنامه‌ريزي استفاده گرديده است سپس نقشة پراكنش هر يك از اين معيارها براي ورود به نرم افزار پشتيباني تصميم‌گيري مارگسان كه متداول‌ترين نرم افزار برنامه ريزي حفاظت مي باشد به صورت لايه‌هاي بولين (صفر و يك) تهيه شده است. پس از تهيه 5 فايل ورودي نرم افزار مارگسان ( فايل يگان برنامه‌ريزي، فايل ويژگي‌هاي حفاظتي، فايل يگان برنامه ريزي در مقابل ويژگي حفاظتي، فايل طول مرز، فايل پارامترهاي ورودي)، اين نرم‌افزار در قالب سه سناريوي طراحي شده با هدف (30،50 و100) درصد هر معيار حفاظتي اجرا گرديد و مناسب‌ترين لكه‌ها براي حفاظت معرفي شدند سپس اين لكه‌ها با مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست مقايسه گرديد. در نهايت با مقايسه سه سناريو مطلوب ترين سناريو انتخاب گرديد.
نتايج و بحث : نتايج نشان داد سناريوي اول با هدف حفاظت30 درصد از هر معيار، در برآورد هدف حفاظتي 34 معيار موفق بوده است و در كل 14.73درصد از مناطق حفاظت شده موجود توسط سازمان حفاظت محيط زيست با مناطق منتخب حفاظتي در سناريو اول همپوشاني دارد. در سناريو دوم محدوده مورد مطالعه با هدف حفاظت 50 درصد از هر معيار الويت بندي شد و اين سناريو در برآورد هدف حفاظتي 35 معيار موفق بوده و در كل 26.27 درصد از آن با مناطق تحت حفاظت موجود سازمان حفاظت محيط زيست همپوشاني دارد. در سناريو سوم محدوده مورد مطالعه با هدف حفاظت 100 درصد از هر معيار الويت بندي شد و اين سناريو در برآورد هدف حفاظتي 30 معيار موفق بوده و در كل 96.75 درصد از آن با مناطق تحت حفاظت موجود سازمان حفاظت محيط زيست همپوشاني دارد. در نهايت، مقايسه نتايج سناريوهاي ذكر شده نشان داد كه در هر سه سناريو، مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست در محدوده مورد مطالعه از لحاظ دستيابي به اهداف مختلف، كارايي مناسبي ندارند و سناريو دوم نسبت به ساير سناريوها نتايج قابل قبول‌تري ارائه مي‌نمايد و تنها در رسيدن به هدف حفاظتي 1معيار ناتوان است.
نتيجه گيري: در اين تحقيق سناريو 2 (با هدف حفاظت50 درصد از هر معيار حفاظتي) مي‌تواند به عنوان كاراترين سناريو مطرح شود .پيشنهاد مي‌شود از اين سناريو به عنوان الگويي براي اصلاح مرزبندي مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محيط زيست در منطقه ساحلي حوضه كل- مهران استان هرمزگان استفاده شود كه در اين حالت بايد 87.373 درصد (معادل 801349 هكتار) به سطح مناطق حفاظت شده فعلي اضافه گردد تا بتوان خلاءهاي حفاظتي موجود را برطرف كرد.
چكيده لاتين :
One of the ways to select conservation areas is to use decision support tools such as Marxan. The main purpose of this study is to prioritize and select suitable conservation areas in the coastal area of Kal-Mehran Sub-basin in Hormozgan Province under the different scenarios by using Marxan software and comparing the conservation areas selected by Marxan with those introduced by the Department of Environment (DoE).
Material and methods: In this study, the dispersion of 36 types of animal and plant species was used as conservation criteria to prioritize the conservation patches in the coastal areas using the decision support tool. Geographic Information System (ArcGIS software, v. 10.3) was used to generate the criterion layers and to provide the planning unit layer. Then, the dispersion map of each of these criteria was prepared as Boolean layers (zero and one) for entering into the Marxan decision support software, which is the most commonly used conservation planning software. After preparing the 5 input files of Marxan software (planning unit file, conservation feature file, planning unit versus conservation feature file, boundary length file, and input parameters file), the software was run in the form of three scenarios designed with the goal of protecting 30, 50, and 100% of each criterion and the most suitable patches were introduced for conservation. These patches were then compared with the areas protected by the DoE. Finally, the most suitable scenario was selected by comparing the three scenarios.
Results and discussion: The results showed that the first scenario with the goal of protecting 30% of each criterion was successful in fulfilling the conservation goal of all 34 criteria and in total, 14.73% of the existing areas protected by DoE overlapped with those conservation areas selected by the first scenario. In the second scenario, the study area was prioritized with the aim of protecting 50% of each criterion. This scenario was successful in fulfilling the conservation goal of 35 criteria and in total, 26.27% of the selected areas overlapped with the existing protected areas of the DoE. In the third scenario, the study area was prioritized with the aim of protecting 100% of each criterion. This scenario was successful in fulfilling the conservation goal of 30 criteria, and 96.75% of the selected areas overlapped with the existing protected areas of the DoE. Finally, by comparing the results of the mentioned scenarios, it was found that in all three scenarios, the areas under the DoE's protection in the study area did not perform well in terms of achieving the different goals. The second scenario yields more acceptable results than the other scenarios and is only incapable of achieving the conservation goal of just one criterion.
Conclusion: In this study, the scenario 2 (with the aim of protecting 50% of each protection criterion) can be considered as the most effective scenario. It is suggested that this scenario be used as a model to modify the boundaries of the DoE’s protected areas in the coastal area of Kal-Mehran Sub-basin in Hormozgan Province, in which case 87.373% (801349 ha) should be added to the current protected areas to remove the existing protective gaps.
