ساختار موضوعي افعال حسّي شنوايي در زبان فارسي در چارچوب دستور ساختِ گلدبرگ

Argument Structure of Perception Verbs of Hearing in Persian within the Framework of Goldberg’s Construction Grammar

افعال حسّي طبقۀ مهمي از افعال در زبان‌هاي طبيعي‌اند كه رويدادهاي حسّي و ادراكي مربوط به انسان و ديگر موجودات ذي‌شعور را بيان مي‌كنند. هدف پژوهش حاضر اين است كه ساختار موضوعي افعال مربوط به حس شنوايي در زبان فارسي را در چارچوب دستور ساخت گلدبرگ (1995، 2006) بررسي نمايد. داده‌هاي پژوهش مشتمل بر 320 جملۀ نوشتاري فارسي معيار است كه از پيكرۀ همشهري (نسخۀ دوم) استخراج شده‌اند. نتايج بررسي داده‌ها نشان مي‌دهد كه فعل بسيط «شنيدن» چندمعناترين فعل حسّي شنوايي در زبان فارسي است كه پنج معناي متفاوت دارد: شنيدن غيرارادي، شنيدن ارادي، مطلع شدن، اطاعت كردن و استشمام كردن. فعل «شنيدن» در اين معاني پنج‌گانه در مجموع سه نوع ساختار موضوعي را از خود نشان مي‌دهد: [فاعل + مفعول اسمي]، [فاعل + مفعول بندي] و [فاعل + مفعول حرف ‌اضافه‌اي]. ساير افعال مربوط به حس شنوايي نيز داراي ساخت ساختار موضوعي خاصي هستند كه تعيين‌كنندۀ معنا و نحو آنهاست اما درجۀ چندمعنايي آنها كمتر از فعل «شنيدن» است. براساس رويكرد ساخت‌بنياد مي‌توان نتبجه گرفت كه چندمعنايي اين افعال از نوع چندمعنايي ساختي است كه در سطح ساخت‌هاي كمابيش انتزاعي و طرحواره‌اي قابل تبيين است و نه در سطح واژه‌هاي عيني.

Perception verbs are important category of verbs in natural languages that express perceptual events related to human and other conscious creatures. The purpose of the present study is to explore the argument structure of perception verbs of hearing in Persian within the framework of Goldberg’s Construction Grammar (1995, 2006). The research data include a collection of 320 sentences of standard Persian extracted from the Hamshahri corpus, Persian Newspaper, (version 2). The results of the data analysis show that the perception verb ‘ʃænidæn’ (to hear), is the most polysemous Perception Verbs of Hearing in Persian that has 5 different meanings: hearing, listening, realizing, obeying, and scenting. In these different meanings, ‘ʃænidæn’ appears in 3 argument structure construction: [SUB + Nominal OBJ], [SUB + clausal OBJ], [SUB + Prepositional OBJ]. The other verbs of hearing also have their own argument structure construction which determines their semantics and syntax, but they are less polysemous than ‘ʃænidæn’. Based on the constructionist approach, it can be concluded that polysemy of the perception verbs of hearing is constructional polysemy which can be explained at the level of abstract and schematic constructions, rather than concrete words.