عنوان مقاله :
تأثير عرض‌هاي بحراني بر شكست امواج روي شرق مديترانه و غرب آسيا
عنوان به زبان ديگر :
The effect of critical latitudes on the waves breaking over the East Mediterranean and West Asia
پديد آورندگان :
خدادي، محمدمهدي سازمان هواشناسي، تهران، ايران , مرادي، محمد پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو، تهران، ايران , آزادي، مجيد پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو، تهران، ايران , رنجبر سعادت آبادي، عباس پژوهشگاه هواشناسي و علوم جو، تهران، ايران
كليدواژه :
عرض‌هاي بحراني , شكست امواج , شيو تاوايي , پتانسيلي شبه‌زمينگرد , شار فعاليت موج
چكيده فارسي :
شكست امواج عاملي مؤثر در رفتار امواج طي دوره زندگي چرخندهاي كژفشار است. در اين پژوهش نقش عرض‌هاي بحراني در فرايند شكست امواج گذرا از شرق مديترانه و غرب آسيا بين سال‌هاي 1979 تا 2018 بررسي شده است. با استفاده از داده‌هاي بازتحليل ERA-Interim، كميت‌هاي شيو تاوايي پتانسيلي شبه‌زمينگرد، شار فعاليت موج و همگرايي شار فعاليت موج طي فرايند شكست امواج در لايه hPa150-300 محاسبه و بررسي شده است. نتايج نشان داد چهار روز قبل از شكست واچرخندي امواج روي غرب آسيا، نفوذ پشته روي اروپا سبب تقويت سرعت مداري روي شمال اروپا و انحراف شرق‌سوي پشته مي‌شود. تقويت سرعت مداري سبب شكل‌گيري نواحي با شيو منفي تاوايي پتانسيلي در شمال اروپا و بازتاب استواسوي ناوه از عرض‌هاي بحراني مي‌شود. در پايين‌دست ناوه نيز تقويت جت در راستاي شمال شرقي- جنوب غربي سبب تشكيل عرض‌هاي بحراني و بازتاب غرب‌سوي ناوه مي‌شود. در شكست چرخندي امواج روي غرب آسيا، تقويت پشته و ناوه روي شرق اروپا سبب شكل‌گيري جت و عرض‌هاي بحراني در راستاي شمال غربي- جنوب شرقي از بالادست تا پايين-دست ناوه در عرض‌هاي مياني مي‌شود. بازتاب قطب‌سوي ناوه از عرض‌هاي بحراني سبب گردش چرخندي ناوه و تقويت آن در عرض‌هاي بالاتر مي‌شود. شكست موج سبب تبديل ناوه به دو قسمت در عرض‌هاي متفاوت روي شرق اروپا و غرب آسيا مي‌شود. دو تا چهار روز بعد از شكست موج، همراه با تضعيف جت‌ها و عرض‌هاي بحراني در بالادست ناوه، جت‌ها و عرض‌هاي بحراني در پايين‌دست ناوه تقويت مي‌شوند كه اين موضوع سبب تقويت ناوه در عرض‌هاي پايين‌تر روي شرق مديترانه و غرب آسيا مي‌شود به‌طوري‌كه ابتدا قسمت بالايي ناوه از عرض‌هاي بالاتر و سپس قسمت پاييني ناوه از روي خاورميانه و ايران گذر مي‌كند.
چكيده لاتين :
In the present study, using the ERA-Interim reanalysis data for geopotential height, horizontal wind speed and relative vorticity at 300, 200 and 150 hPa levels, the quasi-geostrophic potential vorticity, the quasi-geostrophic potential vorticity gradient, the wave activity and wave activity flux for cyclonic and anticyclonic Rossby wave breaking events that occurred over West Asia during the winter time 1979-2018 were calculated and analyzed. The mechanism of Rossby wave breaking during five days before to five days after break was analyzed.
عنوان نشريه :
ژئوفيزيك ايران
