تأثير ميزان فعال‌سازي بيماران تحت درمان با همودياليز در مديريت سلامت خود و عوامل مؤثر بر آن در بيماران مراجعه‌كننده به بخش همودياليز مركز آموزشي درماني امام رضا (ع) تبريز

EFFECTS OF PATIENTS' ACTIVATION ON THEIR HEALTH MANAGEMENT an‎d ITS AFFECTING FACTORS IN THE PATIENTS UNDERGOING HEMODIALYSIS IN THE HEMODIALYSIS UNIT OF IMAM REZA (AS) HOSPITAL IN TABRIZ, IRAN

پيش‌زمينه و هدف: يكي از مفاهيمي كه اخيراً در مراقبت از بيماري­ هاي مزمن از قبيل بيماري مزمن كليه تأكيد مي ­شود بحث فعال بودن بيمار در مديريت سلامت خود هست كه به آن فعال ­سازي بيمار گفته مي ­شود. آگاهي از سطح فعال ­سازي بيمار مي­ تواند به پزشكان و پرستاران در امر پياده ­كردن مراقبت با كيفيت و آموزش صحيح به بيمار كمك كند. اين مطالعه باهدف ارزيابي ميزان فعال ­سازي بيماران و عوامل مؤثر بر آن در بيماران تحت درمان با همودياليز انجام شده است. مواد و روش ­ها: در اين مطالعه مقطعي، درمجموع 180 بيمار تحت درمان با همودياليز با روش نمونه­ گيري تصادفي ساده از بزرگ‌ترين مركز همودياليز كشور انتخاب شد. جمع‌آوري داده­ ها با استفاده از اطلاعات دموگرافيكي و پرسشنامه­ فعال­ سازي بيماران انجام شد. داده‌ها با استفاده از نرم­ افزار SPSS نسخه 26 و آزمون­ هاي آناليز واريانس، t تست و ضريب همبستگي پيرسون مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. يافته­ ها: نتايج مطالعه نشان داد كه ميانگين نمره فعال­ سازي بيماران تحت درمان با همودياليز 16/77±56/25 بود و بيشتر افراد در سطح 1 فعال­ سازي قرار داشتند. ميانگين نمره فعال­ سازي برحسب متغير­هاي وضعيت تأهل، محل سكونت، تحصيلات، سابقه پيوند كليه، ميزان درآمد و سن افراد تفاوت آماري معني­ داري داشت ) مقادير P براي همه كمتر از 0/05 بود). نتيجه­ گيري: به‌طوركلي ميزان فعال­ سازي بيماران تحت درمان با همودياليز متوسط بوده و تعداد محدودي از نمونه­ ها در سطح 4 فعال­سازي بيماران قرار داشتند. بنابراين پيشنهاد مي ­شود تا در مراحل اوليه تشخيص بيماري، سطح فعال ­سازي بيماران تعيين گردد و سپس مراقبت­ هاي متناسب با سطح فعال­ سازي افراد و مبتني بر رويكردهاي فرد محور ارائه شود.

Background & Aims: One of the concepts that has been recently emphasized in the care of chronic diseases such as chronic kidney disease (CKD) is the activity of patient in his/her health management, which is called patient activation. Knowing the level of patient activation can help physicians and nurses implementing high quality care and proper patient education. The aim of this study was to evaluate the patients' activation and the factors affecting it in patients undergoing hemodialysis. Methods & Materials: In this cross-sectional study, a total of 180 patients undergoing hemodialysis were selected from the largest hemodialysis center in Iran by simple random sampling. Data collection was performed using demographic information and patient activation measure (PAM). Data were analyzed by SPSS software ver. 26 using ANOVA, t-test, and Pearson correlation coefficient tests. Results: The results showed that the mean activation score for hemodialysis patients was 56.25±16.77 and most of them were in level 1 of activation. The analysis showed that the mean activation score was statistically significant in terms of marital status, place of living, educational level, history of kidney transplantation, income, and age of the patients (P values were under 0.05 for all). Conclusion: In general, the activation rate of hemodialysis patients was moderate and a limited number of samples were in level 4 of patient activation. Therefore, it is suggested that the activation level of patients should be assessed in early stages of diagnosis of CKD, and then the patients' care should be provided in accordance with the activation level of individuals and based on person-centered approaches.