ارزيابي ژئوشيميايي و آلودگي عناصر سنگين رسوبات رودخانه رونج واقع در شمال غرب تربت جام

Geochemical assessment and pollution of heavy elements in the Revenj River sediments in the northwest of Torbat-e-Jam

در اين پژوهش به بررسي آلودگي رسوبات رودخانه رونج به عناصر سنگين پرداخته شده است. حوضه آبريز رونج به مساحت 131 كيلومترمربع و به شكل كشيده در 20 كيلومتري شهرستان تربت جام (شمال شرق ايران) قرار دارد. به منظور بررسي آلودگي رسوبات به عناصر سنگين، 15 نمونه از رسوبات منطقه برداشت و مورد آناليز ICP-MS قرار گرفت. به منظور پايش آلودگي رسوبات رودخانه رونج به عناصر سنگين از شاخص غني شدگي و ضريب آلودگي استفاده شد. كروم با غني شدگي كم و آهن و نيكل بدون غني شدگي رفتار ژئوشيميايي مشابه داشته و از هوازدگي و فرسايش واحد هاي سنگي اولترامافيك سرچشمه گرفته و آلودگي كم ايجاد كرده است. آرسنيك و سرب آلودگي كم و مس آلودگي متوسط در منطقه دارد. سازند شمشك منجر به تمركز آلودگي آرسنيك و سرب در ابتداي حوضه آبريز رونج گرديده است. عبور شاخه هاي فرعي از روي واحد هاي گرانيتي و تلاقي اين شاخه هاي فرعي در انتهاي حوضه آبريز با رودخانه رونج منجر به غني شدگي بالا و آلودگي مس و سرب در رسوبات انتهاي حوضه آبريز گرديده است. شاخص بار آلودگي نيز تمركز آلودگي در ابتدا و انتهاي حوضه آبريز را نشان مي دهد كه در جهت تاييد شاخص هاي قبلي است.

In this study, the pollution of the Revenj River sediments with heavy elements has been studied. Revenj River catchment with an area of ​​131 Km2 is located 20 kilometers from the city of Torbat-e-Jam (northeast of Iran). To investigate the contamination of sediments with heavy elements, 15 samples of sediments were taken from the area and analyzed by ICP-MS. In order to monitor the contamination of Revenj River sediments with heavy elements, Enrichment Factor and Contamination Factor were used. Chromium with low eenrichment and iron and nickel with no enrichment have similar geochemical behavior and originate from weathering and erosion of ultramafic rock units and have caused low pollution. Arsenic and lead are low pollution and copper is moderately pollution in the area. Shemshak Formation has led to a focus on arsenic and lead pollution at the beginning of the Revenj River catchment. The passage of tributaries over the granite units and the confluence of these tributaries at the end of the catchment with the Revenj River has led to relatively severe enrichment and contamination of copper and lead in the sediments at the end of this catchment. The pollution load index shows the concentration of pollution at the beginning and end of the catchment area, which is in line with the previous indicators.