پترولوژي، ژئوشيمي و محيط تكتونوماگمايي گرانيتوئيد استند، جنوب غرب بيرجند، شرق بلوك لوت

Petrology, Geochemistry and tectono-magmatic setting of Estand granitoid, southwest of Birjand, East of Lut block

توده گرانيتوئيدي استند در جنوب غرب بيرجند، در حاشيه‌ي شرقي‌ بلوك لوت، در مجاورت گسل نه غربي قرار دارد و شاخه‌هايي از اين گسل، اين توده نفوذي و سنگ‌هاي پيرامون آن را قطع كرده‌اند. تركيب سنگ‌شناسي آن شامل: توناليت، گرانوديوريت و گرانيت (مونزو و سينوگرانيت) و كاني‌هاي آن كوارتز، پلاژيوكلاز، ميكروكلين، ارتوز، بيوتيت، موسكوويت و گارنت مي‌باشند. گرانيتوئيد استند ماهيت كالك‌آلكالن پتاسيم بالا، پرآلومينوس و نوع S دارد كه از يك منشأ متاگري‌وكي فقير از رس حاصل شده است. روند يكنواخت و هماهنگ نمونه‌ها در نمودارهاي عناصر خاكي نادر و عنكبوتي بهنجار شده با كندريت و گوشته بالايي نشان از رابطه ژنتيكي و منشأ مشترك آن‌ها با يكديگر و غني‌شدگي از عناصر LREE Th, U, K, La, و Pb و تهي‌شدگي از عناصر HREE Nb, Ti, Sr, و P بازتابي از نقش پوسته قاره‌اي و مذاب‌هاي مشتق شده از پوسته مي‌باشد. سنگ‌هاي اين توده نفوذي در يك محيط زمين‌ساختي پسابرخوردي در يك كمان قاره‌اي برخوردي عادي، بر اثر فرآيند ذوب بخشي در پوسته بالايي تكوين يافته‌اند. شواهد ژئوشيميايي نشان مي‌دهند كه اين توده نفوذي صرفاً از متشكله پوسته‌اي و بدون دخالت گوشته، در اثر آبزدايي بيوتيت حاصل شده است و علاوه بر آن گرماي ناشي از مناطق برشي و برخوردي نيز مي‌توانسته در ذوب بخشي رسوبات منشأ آن نقش داشته باشند. نمودارهاي تعيين فشار بخارآب و دما به ترتيب عمق kbar 5 ≥ و دماي °C800- 750 براي واحدهاي توده گرانيتوئيدي و °C850 -830 براي برونبوم‌هاي آن نمايش مي‌دهند.

The Estand granitoid pluton is located in the southwest of Birjand, in the eastern edge of the Lut block, It is located near the Neh Western fault, and branches of this fault have cut off this pluton and the surrounding rocks. Its lithological composition includes: tonalite, granodiorite and granite (monzo-syenogranite) and its minerals are quartz, plagioclase, microcline, orthose, biotite, muscovite and garnet. The Estand granitoid is high-potassium calc-alkaline, peraluminus and S- type, which is derived from a poor of clay metagreywacke origin. The uniform and coordinated trend of the samples in the rare earth elements and spider diagrams normalized to the primary mantle and chondrite shows the genetic relationship and they are co-genetic with each other and the enrichment in LREE, Th, U, K, La and Pb elements and the depletion in HREE, Nb, Ti, Sr and P reflect the role of continental crust and crust-derived melt. The rocks of this pluton have formed in a post collisional setting, in a normal continental collision arc, due to the melting process in the upper crust. The geochemical evidence shows that this pluton is obtained only from crustal component without intervention of the mantle, by biotite dehydration. In addition, heat from shear zone and collision areas could play a role in melting the sediments of its source. The pressure and temperature diagrams show water pressure of ≥5 kbar and temperature of 750 to 800 °C for granitoid pluton and temperature of 830 to 850 °C for its enclave.