شيوع بيماري‌هاي مزمن ميان سالمندان ايران: آيا وضعيت اجتماعي ـ اقتصادي مهم است؟

Prevalence of Chronic Diseases Among the Older Adults in Iran: Does Socio- Economic Status Matter?

اهداف: عليرغم رشد روزافزون جمعيت سالمندان در ايران، تصوير روشني از بيماري‌هاي مزمن در اين گروه جمعيتي وجود ندارد. بر اين اساس، مطالعه حاضر سعي دارد وضعيت مهم‌ترين بيماري‌هاي مزمن و تكثر اين بيماري‌ها را در ميان سالمندان بررسي كند. علاوه بر آن، توزيع انواع اين بيماري‌ها در ميان گروه‌هاي مختلف اجتماعي-اقتصادي مد نظر بوده است. مواد و روش ها: اطلاعات پژوهش مقطعي حاضر از طريق چك‌ليست بررسي وضعيت بيماري‌هاي مزمن در ميان سالمندان به دست آمد. انتخاب نمونه پژوهش از ميان سالمندان بالاي شصت سال شهر تهران در سال 1398 و از طريق روش نمونه‌گيري چند مرحله‌اي (شامل نمونه‌گيري خوشه‌اي، سهميه‌اي و در دسترس) انجام شد. حجم نمونه پژوهش 1280 نفر در نظر گرفته شد كه بر اساس فرمول تعيين حجم نمونه براي مطالعات توصيفي محاسبه و به منظور توصيف و تحليل داده‌ها از نرخ شيوع و آزمون كاي دو استفاده شده است. يافته ها: نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه پرفشاري خون، بيماري‌هاي اسكلتي عضلاني و چربي بالاي خون بيشترين ميزان شيوع را به ترتيب با نرخ 40/2، 40/2 و 32/4 درصد در ميان سالمندان شهر تهران داشته است. نرخ شيوع متكثر بيماري‌هاي مزمن سالمندان نيز برابر با 79/8 بوده كه اين نرخ در ميان مردان، سالمندان هرگز ازدواج‌نكرده، سالمندان داراي تحصيلات دانشگاهي و سالمندان شاغل كمتر از ساير گروه‌ها بوده است. بيماري‌هاي قلبي-عروقي، ديابت، چربي بالا، پرفشاري خون و بيماري‌هاي چشم بيماري‌هايي بوده‌اند كه احتمال ابتلا به آن‌ها در ميان طبقات اجتماعي-اقتصادي متفاوت بوده است. نتيجه گيري: شيوع بيماري‌هاي مزمن، بر اساس گروه‌هاي اجتماعي-اقتصادي بسيار متفاوت بود؛ بنابراين مي‌توان بخش مهمي از بيماري‌هاي مزمن در ميان سالمندان را در ارتباط با وضعيت اجتماعي-اقتصادي آنان دانست. مي‌توان الگوي شيوع برخي از بيماري‌هاي مزمن را تحت تأثير سبك زندگي افراد دانست. درنتيجه پژوهش‌ها و سياست‌گذاري‌ها در اين زمينه بايد بر اساس توجه به نابرابري‌هاي موجود در وضعيت اجتماعي-اقتصادي باشد.

Objectives Despite the growing population of the elderly in Iran, there is no clear picture of the prevalence of chronic diseases among them. Accordingly, the present study tries to specify the prevalence of the most important chronic diseases and multimorbidity among the elderly. In addition, the homogeneity of these diseases has been considered among different socio-economic groups. Methods & Materials Research data were obtained through a checklist of chronic disease status among the elderly. The sample was selected from the elderly over 60 years old in Tehran in 2019 through multistage sampling. The sample size of the study is 1280 persons and the prevalence rate and chi-square tests were used to describe and analyze the data. Results The results showed that hypertension (40.2%), musculoskeletal disorders (40.2%) and hyperlipidemia (32.4%) had the highest prevalence rate among the elderly in Tehran. The prevalence rate of chronic disease multimorbidity was 79.8, which was lower among men, never married, college-educated, and working-age seniors. Cardiovascular disease, diabetes, hyperlipidemia, and ear diseases have also been found to have different prevalence rates among socioeconomic classes. Conclusion The prevalence of chronic diseases has varied widely among socioeconomic groups; so the importance of the socio-economic status must be accentuated. Therefore, the pattern of prevalence of some chronic diseases can be influenced by lifestyle. As a result, research and policy-making in this field should be based on the inequalities in socio-economic status.