ارزيابي راهكارهاي مديريتي كنترل بار مواد مغذي در مقياس حوضه اي؛ حوضه آبريز سد استقلال ميناب

Assessment of Basin-Scaled Nutrient Load Management Strategies; Minab Dam Watershed

تغذيه‌گرايي، پديده اي است كه به واسطه افزايش بار ورودي مواد مغذي به پيكره‌هاي آبي ايجاد شده و موجب افت شديد اكسيژن محلول، ايجاد طعم و بو، سميت و مرگ و مير آبزيان مي‌گردد. سد استقلال، منبع تامين 50 درصد آب شرب بندرعباس است كه با توجه به ورود مقدار زياد بار مواد مغذي از حوضه آبريز ميناب، با مشكل طعم و بوي آب ناشي از شكوفايي جلبكي مواجه است. هدف از اين مطالعه، شناسايي مناطق با منابع آلاينده بحراني و ارزيابي و اولويت‌بندي سناريو‌هاي مديريتي با هدف كاهش آلودگي ورودي به مخزن سد است. بدين منظور مدل SWAT به ‌عنوان يك مدل جامع فرايند‌محور براي شبيه‌سازي حوضه آبريز مورد استفاده قرار گرفت. پس از مدلسازي و شناسايي مناطق آلاينده بحراني، تاثير هريك از سناريوهاي مديريتي در كاهش بار مواد مغذي ارزيابي شد. در نهايت، بر اساس معيارهاي كاهش بار مواد مغذي و هزينه‌هاي اجرايي هر سناريو، راهكارهاي مناسب با استفاده از رويكرد تصميم‌گيري چندمعياره، با هدف صرفه‌جويي اقتصادي و قابليت اجرايي بهتر، انتخاب شدند. نتايج حاكي از بحراني بودن كاربري زراعي و مراتع (دام سنتي) در زيرحوضه‌هاي جغين و ميناب و كارايي بالاي راهكارهاي «استفاده از فيلتراسيون گياهي با عرض حداقل 10 متر» و «كاهش كوددهي در مزارع» است.

Eutrophication is a serious water quality issue that occurs due to the excess nutrient loads entering the water bodies. Esteghlal Dam is the source of supplying 50% of the drinking water of Bandar Abbas, which has been affected by algal blooms due to the excess nutrient loads from the Minab basin. The purpose of this study is to identify Critical Source Areas (CSAs) and study and prioritize management scenarios to reduce pollution load to the reservoir. In this study, we used an integrated quantitative and qualitative simulation approach at the basin scale. We applied the SWAT model as a comprehensive process-oriented model to simulate the entire watershed. After identifying CSAs, we assessed the impact of each management scenario on reducing the nutrients. Finally, based on the nutrient load reduction and the investment and operating costs of each scenario, we select appropriate solutions using a multi-criteria decision-making approach. The results showed that agricultural and pastures (livestock) land uses in Jaghin and Minab sub-basins are CSAs. In addition, Filter Strip with a width of at least 10 meters and Fertilizer Reduction on Farms were recognized as the most effective strategies.