كليدواژه :
شاخصهاي محيط زيستي , فلزات سنگين , گرد و غبار , زاهدان
چكيده فارسي :
آلودگي محيط زيست شهري به عناصر سنگين باعث ايجاد تغييرات نامطلوب در ويژگي‌‌هاي فيزيكي، شيميايي و زيستي منابع اصلي حيات شامل آب، هوا و خاك مي‌‌گردد. اين پژوهش با هدف تهيه نقشه توزيع مكاني غلظت فلزات سنگين مس، روي، سرب و كادميوم و بررسي ميزان خطرات اكولوژيكي و محيطزيستي حاصل از اين آلاينده‌‌ها به كمك شاخصهايmCd ،Igeo ، RI و Cf در شهر زاهدان انجام شده است. در اين مطالعه با استفاده از روش نمونه‌برداري سيستماتيك تصادفي 90 نمونه گرد‌‌وغبار ريزشي جمع‌آوري گرديد و غلظت اين فلزات، در آنها اندازهگيري شد. به‌‌‌منظور مدل‌سازي تغييرات مكاني غلظت فلزات سنگين، از روش كريجينگ در محيط ArcGIS بهره گرفته شد. نتايج حاصل از اندازهگيري غلظت فلزات سنگين نشان داد كه بيشترين ميانگين غلظت مربوط به سرب 270/51 ميلي‌‌گرم بر كيلوگرم و كمترين ميانگين غلظت مربوط به كادميوم 20/74 ميلي‌‌گرم بر كيلوگرم مي‌‌باشد. همچنين مقدار ميانگين غلظت عناصر سرب و كادميوم بيشتر از حد استاندارد آن در خاك بود. نتايج ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كه بين عنصر روي و كادميوم همبستگي معني‌‌داري وجود دارد. بر اساس مقادير مربوط به شاخص ضريب آلودگي و شاخص خطر بالقوه محيطزيستي، فلزات مس و روي در محدوده آلودگي كم، سرب در محدوده آلودگي زياد و كادميوم در محدوده آلودگي بسيار زياد قرار دارند. شاخص زمين‌‌‌‌انباشت نيز كلاس آلودگي متوسط براي كادميوم و كلاس آلودگي بالايي براي عناصر مس، سرب و روي نشان داد. بر اساس نقشه‌‌هاي توزيع مكاني، غلظت فلزات در نواحي مركز شهر و جاده‌‌هاي اصلي بيشترين مقدار را داشت كه نقش فعاليت‌‌هاي انساني در توزيع اين عناصر را نشان مي‌‌دهد.
چكيده لاتين :
Urban environmental pollution by heavy metals causes undesirable changes in the physical, chemical, and biological properties of life's main sources including water, air, and soil. This study has been carried out to map the spatial distribution concentration of heavy metals copper, zinc, lead, and cadmium and to evaluate the ecological and environmental hazards of these pollutants, by pollution indices mCd, Igeo, RI, and Cf indices in Zahedan city. In this research, 90 samples of deposited dust were collected by using a systematic random sampling method, and the concentrations of these metals were measured. To model the spatial distribution of heavy metals, the kriging method was used in Arc GIS. The results of heavy metals concentration measurements showed that the highest mean concentration was obtained for Pb 270.51 (mg. kg-1) and the lowest mean concentration was obtained for Cd 20.74 (mg. kg-1). Also, average concentrations of lead and cadmium were higher than the standard level in the soil. Also, the results of the Pearson correlation coefficient showed that there is a significant correlation between zinc and cadmium. Based on the results of the contamination factor and the potential environmental risk index, the copper and zinc showed a low pollution range, lead high pollution range and cadmium very high pollution range. Geoaccumulation index showed moderate pollution class for cadmium and high pollution class for copper, lead, and zinc. According to the spatial distribution maps, the highest concentrations of metals were observed in the city center and main roads which showed the role of human activities in the distribution of these elements.
