كليدواژه :
اسماء ذات , اسماء صفات , اسماء افعال , مراتب يقين , اسفار اربعه عرفاني , فنا
چكيده فارسي :
اسماء حسناي الهي در عرفان نظري به ذاتي، صفاتي و افعالي تقسيم مي شوند. قيصري در مقدمه شرح فصوص الحكم مناط اين تقسيم را ظهور معناي هركدام از ذات، صفات و افعال در لفظ اسم مي داند. طبق اين نظر چنانچه متفاهم از اطلاق اسمي معناي ذات باشد، آن اسم از اسماء ذات و اگر صفت يا فعل باشد، از اسماء صفات يا افعال خواهد بود. امام خميني در تعليقات خويش بر شرح فصوص، ملاك مزبور را به هيچ وجه مطابق با مذاق عرفاني ندانسته و خود به ارايه ملاك ديگري اقدام نموده اند كه با مشرب عرفان سازگار باشد. در ديدگاه ايشان وجه تقسيم، مشاهدات سالك در مراتب و مقامات فناي وي در فعل، صفات و ذات حق تعالي است. بر اين اساس آنچه را سالك در مرتبه فناي فعلي مي بيند، از قبيل اسماء افعال بوده و آنچه در مرتبه فناي صفاتي و ذاتي مشهود او واقع مي شود، اسماء صفات و ذات است. در اين نوشتار ابتدا به نقد ديدگاه قيصري و سپس به توضيح نظريه امام مي پردازيم و به اين منظور بيان چهار مطلب: اقسام توحيد در عرفان، فناي ذاتي هلاك و استهلاك، اسفار اربعه عرفاني و مراتب يقين ضروري است.
چكيده لاتين :
In theoretical mysticism, the Glorious Names of God fall into immanent names, attributes and actions. In his commentary to Fusus al-Hikam (The Seals of Wisdom),
Qaysari argues that this categorization of names helps manifestation of
God’s inherent nature, attributes, and actions in each name. According to this
viewpoint, if the attribution of a name means inherent nature, that name shall be
considered immanent and if it denotes quality and action it must be considered
among attributes or actions of God. In his notes on commentaries about Fusus
al-Hikam, Imam Khomeini says such classification is in no way according to the
principles of mysticism. He then offers another criterion that goes well with the
tenets of mysticism. In his view, the manner of classification, observations of the
wayfarer in stages of spiritual journey and the quality of annihilation in God take
place in actions, attributes and inherent nature of God. On this basis, whatever
the wayfarer observes at the stage of annihilation in action, shall be considered an
instance of action and whatever taking place as annihilation in attributes and inherent
nature of God shall be considered among attributes and immanent names.
In this research work, we have first developed a critical approach toward Qaysari’s
viewpoints and then continued with clarification of Imam Khomeini’s theory.
To that end, further explanation of the four entries namely types of monotheism
in mysticism, inherent annihilation, four mystical journeys, and ranks of intuitive faith is necessary.
