تاثير تنوع محيطي بر عملكرد گل و اسانس ژنوتيپ‌هاي برتر گل محمدي (Rosa damascena) (مطالعه موردي: استان كردستان)

Effect of environmental variation on the flower and essential oil yield of superior genotypes of Rosa damascena Mill. (case study: Kurdestan province)

ارزيابي سازگاري محيطي جزو مهم­ترين نيازهاي ژنوتيپ­ هاي گل محمدي(Rosa damascena) به عنوان يكي از گونه­ هاي معطر و دارويي مهم كشور است. اين تحقيق با هدف ارزيابي عملكرد گل و اسانس پنج ژنوتيپ­ برتر (KR2، IS3، IS4، IS8 و YZ2) به مدت پنج سال (1390-1394) تحت دو شرايط اقليمي سرد نيمه‌خشك (سقز) و نيمه‌مرطوب (مريوان) در كردستان بصورت كرت ­هاي خرد شده با سه تكرار اجراء شد. نتايج تفاوت معني­ داري از لحاظ صفات عملكرد گل و اسانس بين مكان­ ها (L)، سال­ها (Y) و ژنوتيپ­ها (G) و نيز اثرات متقابل آنها نشان داد. ميانگين كل بازده اسانس 0/02 درصد و عملكرد گل و اسانس برابر 757/2 كيلوگرم و 188/9 گرم در هكتار بود. عملكرد گل و اسانس ژنوتيپ­ ها در سقز بيشتر از مريوان، اما درصد اسانس آنها در مريوان بيشتر بود كه مويد آن است كه در مناطق خنك ­تر، عملكرد گل بيشتر ولي نسبت اسانس گل كمتر است. در مجموع، سه ژنوتيپ KR2، IS8 و IS4 براي كاشت در كردستان و مناطق مشابه توصيه مي ­شوند. با توجه به تنومندي و عملكرد بالاي گل، ژنوتيپ KR2 با منشأ كردستان براي اهداف توليد گل و ژنوتيپ ­هاي گروه اصفهان مانندIS8 و IS4 براي توليد اسانس اولويت دارند. در كل، با لحاظ توأم صفات عملكردي توليد گل و اسانس ژنوتيپ­هايIS8، IS4 و KR2 براي مناطق سرد و نيمه ­خشك مانند سقز و IS4 و KR2 براي مناطق نيمه‌مرطوب مانند مريوان سازگاري بيشتري داشته و براي كاشت و توسعه گل محمدي توصيه مي­ گردند.

Environmental compatibility assessment is the most important needs of Rosa damascena genotypes as one of the most important aromatic and medicinal species in the country. The present project was conducted with the aim of evaluating the flower and essential oil yield of five superior genotypes for five years (2011-2015) under two climatic conditions of cold semi-arid (Saqez) and semi-humid (Marivan) in Kurdistan as split plot with three replications. The results showed significant difference for flower and essential oil yield between locations (L), years (Y) and genotypes (G), and their interactions. The total mean of essential oil ratio was 0.02 % and flower and essential oil yield were 757.2 kg/ha and 188.9 g/ha. The flower and essential oil yield of Saqez was more than Marivan, but essential oil ratio was more in Marivan, then it seems that flower yield to be higher in the cooler areas but essential oil ratio to be higher in warmer areas. In general, the genotypes of KR2, IS8 and IS4 are recommended for planting in Kurdistan and similar regions. Regarding to the fluctuation and high flower yield, KR2 genotype is recommended for the purpose of flower production, but Isfahan group of genotypes, such as IS8 and IS4 for essential oil purpose. With consideration of the combined yields of flowers and essential oils, the genotypes of IS8, IS4 and KR2 are recommented for cold and semi-arid areas such as Saqez, and the genotypes of IS4 and KR2 for the semi-humid regions similar to Marivan.