ارزيابي جمعيت‌هاي اسفناج ايران از ديدگاه مطالعه همزمان صفات مورفولوژيك، شاخص‌هاي فتوسنتزي و انباشت اكسالات

Evaluation of Iranian spinach populations by the synchronic study of morphological traits, photosynthetic indices and oxalate accumulation

اسفناج به سبب داشتن ارزش غذايي و اقتصادي بالا، همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. در اين پژوهش تعداد 40 جمعيت متعلق به 3 گونه Spinacia oleracea، S. turkestanica و S. tetrandra از سراسر ايران، به علاوه يك جمعيت از كشور افغانستان و نيز دو رقم اصلاح شده Viroflay و Baby spinach ، ژرم­پلاسم مورد مطالعه را تشكيل دادند. در راستاي انجام اين آزمايش، تعداد 33 صفت در سه گروه مورفولوژيك، فيزيولوژيك و بيوشيميايي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد ساختار ژنتيكي ژرم‌پلاسم حاضر داراي تنوع مناسبي براي صفات مورد بررسي بود. ميانگين ضريب تغييرات صفات مورد مطالعه 29/8 درصد بدست آمد. تجمع اكسالات در بين جمعيت­ هاي مورد مطالعه داراي تفاوت معني­ داري بود. كمترين ميانگين انباشت اكسالات 682 ميلي‌گرم در 100 گرم وزن تر در جمعيت كرج از گونه اهلي S.oleracea و بيشترين مقدار 2902 ميلي‌گرم در 100 گرم وزن تر در جمعيت بزنگان از گونه وحشي S. turkestanica مشاهده شد. نتايج آناليز خوشه­اي، جمعيت­هاي دو گونه وحشي را در يك گروه مشترك و جدا از بقيه قرار داد. ضرايب همبستگي صفات مورد بررسي از 0/83- تا 0/99 متغير بود. در مجموع 43/1 درصد از تمام روابط متقابل بين 33 صفت موجود داراي همبستگي معني‌دار در سطح 1 يا 5 درصد بود. نتايج همبستگي نشان داد كه گياه با شاخص كارايي بيشتر، از ماندگاري پس از برداشت بيشتري نيز برخوردار بود. همچنين از ميان تمام صفات تنها صفت تاول دار بودن سطح برگ داراي همبستگي منفي و معني­دار با صفت انباشت اكسالات بود.

Spinach, due to high nutrition and economic value, highly regarded by the breeders. In this research, 40 populations belonging to three species of Spinacia oleracea, S. turkestanica, and S. tetrandra from most parts of Iran, along with a wild population from Afghanistan and two commercial cultivars Viroflay and Baby spinach, formed the studied germplasm. Thirty-three traits were classified under three groups of morphological, physiological, and biochemical. The results showed that the germplasm had a rich genetic structural diversity for the studied traits. The average coefficient variance of the studied traits was 29.8%. Oxalate accumulation showed a significant difference in the studied populations. The minimum oxalate accumulation was observed in the Karaj population of S. oleracea with 682 mg per 100 g FW. The maximum accumulation was found in the Bazangan population, the wild species of S. turkestanica, with 2902 mg per 100 g FW. The cluster analysis results put the two wild species populations in the same group and separated from the other ones. The coefficients of correlation were ranged from -0.83 to 0.99. In total, 43.1% out of all trait's interactions had a significant correlation (α = 0.01 or 0.05). The correlation results showed that the plant with a higher performance index had more freshness after harvesting. Also, the blistering was the only trait of among of all that had a significant negative correlation with oxalate accumulation.