ارزيابي پايداري توسعه شهري و محاسبه ظرفيت زيستي شهر بيرجند با روش ردپاي اكولوژيك

Assessing the sustainability of urban development and calculating the biological capacity of Birjand city using the ecological footprint method

در چند دهه گذشته مصرف بي­رويه منابع طبيعي، رشد شتابان شهرنشيني و گسترش فعاليت­هاي صنعتي سبب تخريب محيط­زيست و ناپايداري جوامع شهري شده است. پديده توسعه پايدار براي حفاظت از منابع طبيعي به عنوان ميراث جمعي بشريت معرفي مي­شود. شاخص ردپاي اكولوژيكي مبنايي براي ارتبـاط بـين انسـان و طبيعـت اسـت. وقتـي كـه ردپـاي جمعيت منطقه­اي از مقدار توان طبيعي محيطش براي تامين منابع مورد نياز بيشـتر گـردد، جامعـه بـه سمت ناپايداري پيش مي­رود. بنابراين ردپاي اكولوژيكي يك ابزار ارزيابي مناسب، جهت حفظ محـيط زيست و توسعه پايدار مي­باشـد. در اين پژوهش با استفاده از شاخص ردپاي اكولوژيكي به پايداري توسعه شهر بيرجند در سال 1397 پرداخته شده است. ردپاي اكولوژيكي در بخش مصرف در پنج بخش شامل: مسكن، حمل­و­نقل، خدمات و كالا مورد ارزيابي قرار گرفت و سپس بعد از محاسبه­ي رد­پا، ظرفيت زيستي براي شهر بيرجند محاسبه شد. براي پي­بردن به پايداري يا ناپايداري در شهر بيرجند، ظرفيـت زيسـتي و ردپاي اكولوژيك با يكديگر مقايسه شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه سرانه­ ي ردپاي اكولوژيكي شهر بيرجند، براي بخش­هاي مسكن، حمل­و­نقل، خدمات، كالا و غذا 0/56 هكتار جهاني است كه كمتر از سرانه­ ي ردپاي ملي (2/7 هكتار جهاني) مي­باشد. سرانه­ي ظرفيت زيستي براي شهر بيرجند 0/77 هكتار جهاني به­ دست آمد كه با مقايسه ردپاي اكولوژيكي و تفاوت بين اين دو نشان­دهنده­ي مازاد اكولوژيكي شهر بيرجند است و شهر در حالت پايداري به سر مي­برد.

In the past few decades, the excessive consumption of natural resources, the rapid growth of urbanization, and the expansion of industrial activities have led to the destruction of the environment and the instability of urban communities. The phenomenon of sustainable development for the protection of natural resources is considered a collective heritage of humanity. The ecological footprint index is a basis for the relationship between man and nature. If the natural capacity exceeds, society will move towards instability. Therefore, the ecological footprint is an appropriate assessment tool to preserve the environment in the way to reach sustainable development. In this research, using the ecological footprint index, the sustainability of Birjand city development in 1397 has been studied. The ecological footprint of the consumption sector was assessed in five sections including housing, transportation, services, food, and goods, and after calculating the footprint, the biological capacity for the city of Birjand was calculated. To find out the stability or instability in Birjand city, bio-capacity and ecological footprint were compared. The results of this study showed that the ecological footprint per capita of Birjand for all the sections is 0.56 hectares, which is less than the national footprint (2.7 hectares). In the meantime, The biological capacity per capita for the city of Birjand was 0.77 hectares indicating the city is in a stable state.