واكاوي آسيب‌پذيري زنان روستايي از نوسانات اقليمي: مورد مطالعه استان فارس

Analysis of Rural Women’s Vulnerability towards Climate Variability: The Case of Fars Province

استان فارس يكي از استان­ هاي جنوبي ايران است كه در چند دهه اخير در معرض نوسانات اقليمي قرار گرفته است. نزديك به سي درصد جمعيت استان در روستاها زندگي مي­ كنند و معيشت اكثريت آن­ ها به كشاورزي وابسته است. زنان و مردان روستايي، نقش ها و مسئوليت‌هايي متفاوتي دارند، در نتيجه تعاملات و حساسيت­ هاي آن‌ها نيز به نوسانات اقليمي متمايز مي باشد. هدف اين مطالعه، واكاوي آسيب­ پذيري زنان روستايي در برابر نوسانات اقليمي و پيامدهاي جنسيتي در روستاهاي استان فارس بوده است. زيربناي تئوري اين مطالعه، تئوري اكولوژي سياسي فمينيستي بوده است. جامعه آماري، زنان روستايي عضو خانوارهاي كشاورزي متأثر از نوسانات اقليمي در استان فارس بوده اند. براي انتخاب نمونه­ ها، از روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي استفاده شد. داده ­ها از 406 پاسخ ­دهنده جمع آوري شد. داده ­ها با استفاده از شاخص آسيب پذيري معيشت، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته­ ها نشان داد كه نوع آسيب­ پذيري زنان روستايي از نوسانات اقليمي، متفاوت بوده و آسيب پذيري علاوه بر نوع معيشت، با نابرابري­ هاي جنسيتي، نقش ها و مسئوليت ها و، وجود بيمار در خانه همبستگي بالايي دارد. در نتيجه آسيب­ پذيري، خود متأثر از نوسانات اقليمي بيروني و تعيين­ كننده هاي داخلي اجتماعي است. در مرحله اول، نقش ها و مسئوليت هاي زنان، ايشان را در معرض تغيير و تحولات محيطي قرار مي­ دهد و سپس، نابرابري­ هاي جنسيتي يك عامل اصلي در آسيب­ پذيري تغييرات اقليمي است. بر اساس يافته ها و نتايج، توسعه كارگاه ­هاي كوچك فرآوري محصولات كشاورزي، توسعه تشكل هاي اجتماعي- اقتصادي خاص زنان روستايي بخصوص براي خوشه­ هاي با آسيب پذيري بيشتر، ترويج رهيافت عدالت محور جنسيتي در خدمات اقليمي و ساير توصيه ­هاي كاربردي در انتهاي مقاله، ارائه گرديده است.

Fars province is one of the southern provinces of Iran that has been exposed to severe climate variability in recent decades. About 30 percent of the province's population lives in rural areas, and the majority of their livelihoods depends on agriculture. Rural men and women have different roles and responsibilities, therefore, their interactions and sensitivities to climate variability are different. The main purpose of this study was to assess the vulnerability of rural women towards climate variation and its gender consequences in rural areas of Fars province. The theory underlying this study has been the theory of feminist political ecology. The statistical population was rural women of agricultural households affected by climate variability in Fars province. Stratified random sampling method was used to select the sample group. In present study, the data were collected from 406 respondents. Data were analyzed using livelihood vulnerability index. Findings showed that the type of vulnerability of rural women towards climate variability was different and vulnerability is highly correlated with livelihoods, gender inequalities, roles and responsibilities, and the presence of the patient at home. Based on the results, vulnerability is itself affected by external climate variability and internal social determinants. In the first stage, the women’s roles and responsibilities is exposed to environmental changes and then gender inequalities are major affecting factors in their vulnerability against climate change. Based on the findings and results, the end-users of the study were provided with some applicable recommendations, including development of processing workshops for small-scale agricultural products, etablishing socio-economic institutions for rural women, especially for more vulnerable clusters, and extending a gender-equitable approach in climate services.