پيامدهاي به كارگيري استراتژي‌هاي سازگاري كشاورزان سيستان در مقابله با خشكسالي: تاب‌آوري و زيست‌پذيري

Consequences of Applying Adaptation Strategies of Sistan Farmers to Drought: Resilience and Viability

خشكسالي­ هاي اخير نگراني­ هاي گسترده­ اي را در سراسر جهان براي توليد محصولات كشاورزي و غذا ايجاد كرده است. با توجه به اينكه بخش كشاورزي بزرگ‌ترين مصرف ­كننده آب در ايران است و كشاورزان به­ عنوان مهم‌ترين افراد آسيب­ پذير از خشكسالي محسوب مي‌شوند، به ­كارگيري استراتژي­ هاي سازگاري با خشكسالي تاب ­آوري و زيست ­پذيري آن‌ها را دستخوش تغيير مي نمايد. هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي تأثير استراتژي­ هاي سازگاري با خشكسالي بر تاب­ آوري و زيست­ پذيري كشاورزان بود. اين مطالعه در بين كشاورزان منطقه سيستان (6000=N) انجام شد. با استفاده از نمونه­ گيري تصادفي خوشه‌اي چندمرحله ­اي، 361 كشاورز به­ عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش در اين مطالعه، پرسشنامه بود كه با بهره گيري از نظرات متخصصان دانشگاهي و همچنين به استناد شاخص روايي سازه (AVE)، روايي شكلي و محتوايي آن در سطح مطلوب برآورد گرديد. همچنين از شاخص هاي آلفاي كرونباخ و پايايي تركيبي نيز براي سنجش پايايي پرسشنامه، بهره گرفته شد كه در حد مطلوب بدست آمد. پردازش داده ها با استفاده از نرم افزارهاي SPSSwin23 و AMOS22 صورت گرفت. نتايج پژوهش مشخص نمود كه ميانگين زيست­ پذيري كالبدي و محيط ­زيستي، واكنش و بازتواني و بازسازي از متوسط بازه متغيرها كوچك­تر است. همچنين، يافته ­هاي حاصل از مدل سازي معادلات ساختاري نشان داد به ترتيب 45/8 و 38/7 درصد از تغييرات زيست­ پذيري و تاب ­آوري كشاورزان با شرايط خشكسالي، وابسته به استراتژي­ هاي سازگاري به­ كار گرفته شده، توسط آن‌ها است.

Recent droughts have aroused extensive concerns on crop and food production in the world. Since the agricultural sector is the leading water consumer in Iran and farmers are one of the most vulnerable groups to drought, applying drought adaptation strategies changes their resilience and viability. The present study aimed to investigate the effects of drought adaptation strategies on farmers' livability and resilience in the Sistan region, Iran (N = 6000). Therefore, a sample of 361 farmers was taken by the multi-stage cluster randomization technique. The research instrument was a questionnaire which its content and face validity was confirmed by a panel of experts and discriminant validity (AVE). In addition, evaluating its reliability using Cronbach's alpha and the Composite reliability indices revealed that the values are within the acceptable range. The results indicated that the means of the physical, and environmental livability, responding, and recovery were significantly lower than the mean interval of the variables. The findings of SEM showed that 45.8% and 38.7% of farmers' livability and resilience to drought conditions depend on the adaptation strategies used by them, respectively.