مروري بر شواهد ژنتيكي كاهش گسترده تنوع ژني يوزپلنگ‌ها و لزوم حفاظت از جمعيت‌هاي باقيمانده

A Review of Genetic Evidence of Widespread Depletion of Cheetah Gene Diversity and the Need to Conserve the Surviving Populations

يوزپلنگ تنها گونه از جنس و زيرخانواده Acinonyx است كه روند جمعيت جهاني كاهشي را تجربه مي‌كند. اين گونه با تغييرات ژنتيكي پايين شناخته مي‌شود كه نتيجه تجربه دو گردنه بطري در حدود 10000 و 12000 سال پيش است. تمام جمعيت‌هاي زيرگونه يوز آسيايي در خاورميانه و جنوب غربي آسيا منقرض شده و ايران آخرين پناهگاه يوز آسيايي در دنياست. زيرگونه يوز آسيايي در فهرست سرخ اتحاديه بين‌المللي حفاظت در زمره گونه‌هاي در آستانه انقراض قرار دارد و به دليل كاهش شديد تنوع ژني به دليل كاهش شديد جمعيت ناشي از تخريب زيستگاه، جدايي جغرافيايي و افزايش درون­آميزي تعداد اندكي از آنها در طبيعت ايران باقي مانده‌ است. دراين پژوهش مروري، بر اعتبارسنجي كاهش تغييرات ژني در سطوح مختلف نشانگرهاي مولكولي آلوزيم­ها، ريزماهواره­ها، دي.ان.اي. ميتوكندريايي و نرخ چندشكلي تك­نوكلئوتيدي در كل ژنوم­ يوزپلنگ پرداخته شده است. بررسي‌هاي مبتني بر چندشكلي قطعات طولي محدود شونده بيانگر كاهش شديد تنوع ژنومي در بروز تغييرات تك نوكلئوتيدي، تراكم تغييرات تك نوكلئوتيدي، تغييرات تك‌نوكلئوتيدي ژن‌هاي كد­كننده، ژن‌هاي مجموعه سازگاري بافتي اصلي و تغييرات تك‌نوكلئوتيدي دي.ان.اي. ميتوكندريايي نسبت به ساير گونه‌ها است. كاهش چشمگير در تغييرات كلي ژنتيكي توسط نشانگرهاي ژنومي متعدد با افزايش مرگ و مير توله­ها، ناهنجاري­هاي شديد در رشد اسپرم، مشكلات مربوط به برنامه­هاي تكثير در اسارت و افزايش آسيب پذيري در برابر شيوع بيماري­هاي عفوني ارتباط دارد. از آنجائي­كه علم ژنتيك حفاظت نقش اساسي در حفاظت و مديريت گونه­ها دارد، نتايج اين پژوهش مي­تواند در حفاظت ژنتيكي، توليد مثل در اسارت و مديريت جمعيت‌هاي باقي­مانده يوز آسيايي مورد استفاده قرار گيرد.

Cheetah is the only species from the Acinonyx subfamily and genus whose global population trend has been declining. This species is known as a species with a low genetic variation that has resulted from bottlenecks about 10,000 and 12,000 years ago. All populations of the Asiatic cheetah subspecies are extinct in the Middle East and Southwest of Asia and Iran. Asiatic cheetah subspecies listed in the Critically Endangered because of severe decline in the gene diversity level which has resulted from habitat degradation, geographical separation of populations, and increasing inbreeding, there are only a few of the species remained in the wild of Iran. In this review study, the genetic variation reduction at different levels of Allozymes molecular markers, microsatellites, mitochondrial DNA, and Single Nucleotide Polymorphism in the entire cheetah genome was investigated and validated. Studies based on restriction fragment length polymorphism, indicate severe genomic reductions in the occurrence of Single Nucleotide Variant, the density of Single Nucleotide Variant, Single Nucleotide Variants protein-coding genes, Major Histocompatibility Complex genes, and mitochondrial DNA Single Nucleotide Variant compared with other species. Significant reductions in overall genetic variation by multiple genomic markers lead to increased cubs’ mortality, severe abnormalities in sperm growth, problems with captive reproduction programs, and increased vulnerability to the spread of infectious diseases. Since conservation genetics plays a key role in the conservation and management of species, the results of this study can be used in genetic conservation, reproduction in captivity, and the management of the remaining populations of Asian cheetahs.