اثر تعديل قيمت حامل‌هاي انرژي بر اقتصاد و سرمايه‌گذاري جامعه شهري (مطالعه‌ي موردي كشور ايران)

The effect of energy price adjustment on the economy and investment of urban society (Case Study of Iran)

هدف تحقيق بررسي اثر تعديل قيمت حامل‌هاي انرژي بر اقتصاد با تأكيد بر شاخص رفاهي و نيز بررسي اين اثر بر سهم سرمايه‌گذاري خانوار شهري است. به اين منظور با استفاده از اطلاعات بودجه خانوار شهري ايران طي دوره 1367 تا 1396 و با تكيه‌بر تئوري‌هاي مربوط به‌اندازه گيري تغييرات رفاهي مصرف‌كنندگان، فرمول تغييرات جبراني در چارچوب سيستم تقاضاي تقريباً ايده‌آل استخراج مي‌گردد. در ادامه و پس از برآورد پارامترهاي سيستم تقاضا، معيار شاخص رفاهي به تفكيك براي هر يك از حامل‌هاي انرژي موردمحاسبه قرار مي‌گيرد. در گام بعد اثر تعديل قيمت حامل‌هاي انرژي بر سهم سرمايه‌گذاري در بودجه خانوارها به روش مدل رگرسيون آستانه‌اي تخمين زده‌ مي‌شود. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد با افزايش قيمت واقعي هر حامل انرژي نسبت به‌كل مخارج انرژي، سهم مخارج آن حامل انرژي افزايش مي‌يابد. ضرايب خود قيمتي تمامي حامل‌ها با سطح احتمال بسيار بالايي معني‌دار هستند. از ميان ضرايب خود قيمتي، برق بزرگ‌ترين ضريب و كمترين ضريب مربوط به فرآورده‌هاي نفتي است. كشش‌هاي خود قيمتي برق، گاز، بنزين و فرآورده‌هاي نفتي به ترتيب برابر 0/33-، 0/59-، 0/92 و 1/14- است. تعديل قيمت حامل‌هاي انرژي بسته به كشش‌هاي خود قيمتي و سهم حامل‌هاي انرژي، خانوارهاي شهري را دچار زيان رفاهي مي‌كنند. با بررسي رابطه خطي و غيرخطي شاخص قيمت حامل انرژي و سهم سرمايه‌گذاري خانوار ، نتايج وجود رابطه مثبت و غيرخطي بين سهم سرمايه‌گذاري و شاخص قيمت حامل‌هاي انرژي را تائيد مي‌كند.

The purpose of this study is to investigate the effect of energy carriers price adjustment on economy with emphasis on welfare index and study the effect of it on urban household investment share. For this purpose, by using the information of the Iranian urban household budget during the period from 1988 to 2017, based on the theories related to the measurement of consumer welfare changes, the formula of compensatory changes in the framework of an almost ideal demand system is derived. Then, after estimating the demand system parameters, the welfare index criterion is calculated separately for each energy carriers. In the next step, the effect of adjusting the price of energy carriers on the share of investment in household budget is estimated by threshold regression model. The results show that by increasing the actual price of each energy carrier relative to the total energy expenditure, the share of its energy carrier expenditure will be increased. Among the self-price coefficients, electricity has the largest coefficient and the lowest coefficient is belong to the petroleum products. Self-price elasticities of electricity, gas, gasoline and petroleum products is -0.33, -0.59, 0.92, and -1.14, respectively. Price adjustments of energy carriers are causing welfare losses for urban households, depending on their price elasticity and the share of energy carriers. By assesing the linear and non-linear relationship between energy carrier price index and household investment share, the results confirm a positive and nonlinear relationship between investment share and energy carrier price index.