آموزش به زبان فارسي؛ چالش وزارت معارف با مدارس ارامنه در دورة رضاشاه (با تكيه بر مدارس ارامنة رشت و بندر پهلوي)

Persian language education;Challenge of the Ministry of Education with Armenian schools during the Reza Shah period (Relying on Armenian schools in Rasht and Pahlavi port)

به دنبال آغاز سلطنت رضاشاه پهلوي برقراري نظام نويني آموزشي وارد فصل نويني شد و كليه مدارس كشور ملزم به پيروي از اصول و دستورالعمل‌هاي وزارت معارف شدند. مدارس اقليت‌هاي ديني، بويژه مدارس ارامنه كه ده‌ها سال با استقلال عمل كرده بودند در مواجهه با اين چالش به واكنش پرداختند و در اين ميان مدارس ارامنة گيلان در برابر وزارت معارف بيشترين مقاومت را از خود نشان دادند. پژوهش حاضر با تكيه بر اسناد آرشيو ملي ضمن بررسي وضعيت كلي آموزش در ميان ارمنيان، به روش توصيفي تحليلي درصدد پاسخ به اين سوال است كه چالش وزارت معارف و ارمنيان درخصوص آموزش به زبان فارسي در مدارس ارامنه، بويژه مدارس رشت و بندر پهلوي، به چه شكل بود و بالاخره به چه نتيجه‌اي رسيد؟ يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد مدارس ارامنه كه تدريس به زبان فارسي را باعث نابودي فرهنگ و زبان ارمني مي‌پنداشتند، از سال 1305 تا 1315 به مدت ده سال در برابر وزارت معارف مقاومت كردند اما بالاخره به دنبال تسليم شدن مدارس ارامنة گيلان، آخرين مقاومت‌ها خاتمه يافت و مدارس ارمنيان در سراسر كشور ناچار به تبعيت از مقررات وزارت معارف شدند و آموزش به زبان فارسي را در دستور كار خود قرار دادند.

Following the beginning of the reign of Reza Shah Pahlavi, the establishment of a new educational system entered a new chapter and all schools in the country were required to follow the principles and instructions of the Ministry of Education. Religious minority schools, especially Armenian schools,that have been operating independently for decades, responded to the challenge, with Armenian schools in Gilan resisting the Ministry of Education the most.The present study, based on the documents of the National Archives, while examining the general situation of education among Armenians, seeks to answer the question in a descriptive-analytical manner that What was it like and what was the final result?Research findings show that Armenian schools considered teaching in Persian to destroy Armenian culture and language, resisted against the Ministry of Education for ten years from 1926 to 1936, but finally after the surrender of Armenian schools in Gilan. The latest protests ended, and Armenian schools across the country were forced to comply with Ministry of Education regulations and put Persian language education on their agenda.