معناشناسي نحله در قرآن كريم با رويكرد تاريخ واژه‌‏نگاري و ريشه‏‌شناسي

«نحله» از كهن‌ترين واژه‏‌هاي سامي است كه تنها يك‏‌بار در قرآن كريم (نساء/4) به كار رفته است. مرور بر منابع تفسيري گوياي آن است كه از همان صدر اول، معناي اين واژۀ تَكامَد موضوع مناقشات تفسيري بوده و براي آن چند وجه معنايي ذكر شده است كه گاه با هم تعارض جدي دارند. پژوهش حاضر مي‏‌كوشد با كاربست رويكرد تاريخ واژه‌‏نگاري، روند تاريخيِ تعريف‌‏هاي ارائه‏‌شده از اين واژه را در منابع تفسيري به بحث گذارد و با كاربست رويكرد ريشه‏‌شناسي، قديم‌‏ترين و اصيل‏‌ترين معناي اين واژه را در قالب يك مطالعۀ تطبيقي با زبان‏‌هاي خويشاوندِ عربي به دست آورد. مطالعۀ حاضر نشان مي‏‌دهد كه واژۀ «نحله» در اصل به معناي تمليك مال است و يادكرد از آن در سياق بحث از پرداخت مهريه، اين آموزه قرآني را به همراه دارد كه برخلاف باورهاي عرب جاهلي، مهريه حقّ زن از زندگي مشترك است كه تنها بايد به او تمليك شود. از ديگر دستاوردهاي اين پژوهش، اثبات اين نكته است كه برخلاف ديدگاه اغلب عالمان لغت و تفسير، واژۀ «نحله» فاقد هرگونه رابطۀ ريشه‏‌شناختي با واژۀ «نَحل» _ به معناي زنبور عسل_  است؛ با اين توضيح كه مادۀ «ن‏ح‏ل» دو ساخت تاريخيِ كاملاً متفاوت را پشت سر گذاشته و در زبان عربي دچار اشتراك لفظي شده است.