طراحي مدل ارتقاي سواد فرهنگي در دانشگاه آزاد اسلامي (مورد مطالعه: واحد علوم و تحقيقات تهران)

از كاركردهاي مهم دانشگاه به عنوان جزء مؤثري از نظام تعليم و تربيت، آموزش سواد فرهنگي به دانشگاهيان است. در ايران اگرچه موضوع ضعف سواد فرهنگي مطرح است، الگوي مشخصي براي ارتقاي آن وجود ندارد. پژوهش حاضر با هدف طراحي مدل سواد فرهنگي در دانشگاه آزاد اسلامي (مورد مطالعه: واحد علوم و تحقيقات تهران) صورت‌گرفت. براي جمع‌آوري داده‌ها از روش كتابخانه‌اي (سندكاوي) و روش ميداني (مصاحبۀ نيمه‌ساختارمند) استفاده شد. برمبناي روش داده‌بنياد، پس از احصاي شرايط علّي، زمينه‌اي، مداخله‌گر، راهبردها و پيامدها، كشف ارتباط بين مقوله‌ها و شناسايي مقولۀ مركزي، مدل سواد فرهنگي در دانشگاه آزاد اسلامي با نگاهي همه‌جانبه‌نگر در پنج محور شرايط علّي («توجه به مراحل شكل‌گيري رفتار» و ، «لزوم بازشناسي و مهندسي مجدد ريشه‌هاي مؤثر در سواد فرهنگي»)، شرايط زمينه‌اي («اهميت توجه به همه اركان دانشگاه»، «لزوم توجه به انگيزه، اعتماد و مشاركت دانشگاهيان»، و «نگاه مبتني بر اصول برنامه‌ريزي، سازماندهي، رهبري و كنترل»)، شرايط مداخله‌گر (« فاصله‌گرفتن دانشگاه از رسالت آموزشي و تربيتي خود » و « عيوب و اختلالات سيستمي »)، راهبردها («پرداختن به تمام مؤلفه‌هاي سواد فرهنگي»، «مهارت‌افزايي»، «بهره‌گيري از روش‌هاي مناسب آموزش سواد فرهنگي» ، «ايجاد مديريت تخصصي و يكپارچه در دانشگاه»)، و پيامدها («توليد و ترويج سواد فرهنگي از دانشگاه به جامعه»، «پيشگيري از ايجاد انواع بحران‌ها»، «تقويت هم‌گرايي، وحدت و فرهنگ ملي تداوم‌يافته»، «پيشگيري و درمان مشكلات و ناهنجاري‌هاي فرهنگي»)، ترسيم گرديد. چنانچه سواد فرهنگي با نگرشي علمي و سيستمي و براي لايه‌هاي فكري، گرايشي، انگيزشي و كنش‌گري جامعۀ دانشگاهي لحاظ‌ نظر قرار گيرد، مي‌تواند در رفع بسياري از نيازهاي دانشگاهيان مؤثر باشد.